Thơ Chen Yuhong (Đài Loan) - Mimmi Diệu Hường Bergström giới thiệu và dịch từ tiếng Thụy Điển
Chen Yuhong (Đài Loan)
Mimmi Diệu Hường Bergström giới thiệu và dịch từ
tiếng Thụy Điển

Nhà thơ Chen Yuhong
Theo Thông cáo Báo chí của
Hội đồng Giải thưởng Văn học Cikada Thụy Điển, chủ nhân của Giải thưởng năm nay
(2022) thuộc về nữ thi sĩ người Đài Loan Chen Yuhong. Giải thưởng cao quý này
từng được trao cho hai nhà thơ Việt Nam: Ý Nhi (2015), Mai Văn Phấn (2017).
Chủ tịch Hội đồng Giám
khảo đã viết về thơ Chen Yuhong như sau: ”Thơ Chen Yuhong giàu nhạc điệu và
sự bén nhạy sâu sắc, gần gũi với thiên nhiên. Sự lan tỏa trong thơ bà thấm sâu
lòng tôn kính và khao khát trở về trong những hành trình khám phá của Harry
Martinson”.
Giải thưởng do Viện Thụy
Điển bảo trợ, với trị giá 30 000 cu ron Thụy Điển và một tác phẩm nghệ thuật
gốm của nghệ nhân Gunilla Sundström. Giải Cikada được trao hàng năm cho một nhà
thơ Đông Á theo tinh thần của Harry Martinson: "cảm quan thơ ca chỉ ra
tính bất khả xâm phạm của đời sống".
Nhà thơ Chen Yuhong sinh
năm 1952 tại Cao Hùng (Kaohsiung), Đài Loan. Thời trẻ bà học khoa Anh ngữ và Văn
học nước ngoài tại trường Đại học Ngôn ngữ Wenzao Ursuline ở Cao Hùng (khóa học
bao gồm văn học cổ điển Trung Hoa). Chen Yuhong được ảnh hưởng các tác giả lớn,
như Rilke, Czezlaw Molosz, Jaues Presvert, những nhà thơ Trung Hoa từ triều đại
Đường, Tống và các triết lý Đạo Phật và Đạo giáo. Tập thơ đầu tay của bà ra đời
vào năm 1996, mang tên 關於詩 (tạm dịch: Về thơ), và
tuyển tập thơ thứ tám mới được xuất bản gần đây. Thơ của bà giàu nhạc điệu,
được gợi cảm thăng hoa trong sự tĩnh lặng thiền định. Bà sinh sống nhiều năm
tại Canada và từng dịch nhiều tác phẩm của các nhà văn Mỹ, Canada sang tiếng
Trung, như Margaret Atwood, Anne Carson và Louise Glück. Bà say mê nghiên cứu
về châu Âu cổ đại và đã cho xuất bản tập thơ索隱 (tạm dịch: Ẩn dấu, 2004), trong đó thơ của bà đối thoại với
Sappho fragment (thơ Hy Lạp cổ đại). Một số tập thơ tiêu biểu của Chen Yuhong
đã xuất bản, tạm dịch: "Về thơ, 1996", "Hiển nhiên là biển,
1999", "Dòng sông chảy sâu trong tĩnh mạch em, 2002", "Ẩn
dấu, 2004", "Mê hoặc, 2007", "Xuyên, 2016", "Ánh
sáng ban đêm và những điều khác, 2022"...
Lễ trao Giải thưởng Cikada
cho Chen Yuhong sẽ diễn ra tại thủ đô Đài Bắc (Taipei) của Đài Loan trong thời
gian tới. Ban Giám khảo Giải thưởng Cikada năm 2022 gồm các nhà thơ và học giả
uy tín của Thụy Điển: Göran Bäckstrand, Maude Fröberg, Anna Gustafsson Chen
(Chủ tịch), Styrbjörn Gustafssonn Anna Mattsson, Birgitta Wallin và Lars Vargö.
Sa
mạc Taklamakan*
anh
lúc nào cũng nhớ nhung
em
lúc nào cũng dễ vỡ
chúng ta gặp nhau, trong một từ
ân ngãi
cùng với gió mưa
em mang từ đó theo mình
*
một từ dẫn em đến anh
em xa mãi phía tây, anh trên hòn đảo
hoang vắng, ôi, giọt nước mắt đã khô
như thể không còn cách khác, hãy để
một từ khởi hành
ba nghìn li và dẫn em đến anh
*
ngay cả Gobi** hay thảo nguyên không thể
ngăn cách
một từ đang thoát chạy
trong không trung
anh thở và hít vào
em co lại và em giãn nở
*
cát không thể cạn
như sương mù
em đứng giữa sa mạc, đứng
giữa một từ
lạc hướng
*
phải chăng đấy là núi Côn Linh
hay một từ
làm cho trái tim đập
ngọn núi tuyết phủ chen đòi câu trả lời
em chóng mặt
vã mồ hôi
*
từ đó phải viết vào trong
lá mảnh mai cây lau biển mùa thu
trong nỗi nhớ nhung của bụi cây hoa bạc
vì chỉ còn lại hương thơm dịu dàng
của những mảnh vụn đỏ
*
không có con chim nào từng bay lượn trên
những bụi liễu đã đợi chờ
qua ba nghìn năm
ba nghìn năm
chỉ vì một từ?
*
có nghĩa là em cũng cần
ba nghìn năm
để sống và yêu
để nói, để vuốt ve
từ đó
*
trong sóng cát chuyển động diệu kỳ
cách gì để bén rễ, trong không gian chuyển
động huyền bí,
cách gì để nhớ
làm thế nào để câu từ đó
đơm hoa
để nhờ một từ giúp và tiếp tục sống
*
con bướm ngần ngại trước chùm nho
tiếng vang
kêu khe khẽ với đôi cánh run rẩy
một từ đó,
và một con bướm khác bỗng nghe thấy
vẫy cánh lại gần như ánh sáng và bóng râm
*
và em được nghe
tiếng đàn tanburen*** lặng thinh
những giọt nước mắt giá buốt
khoảng cách giữa sa mạc Taklamakan
và một từ
*
và anh ở đâu
em đã từng vượt qua dãy núi rực lửa
biển Chết
đã cho phép từ đó
dẫn em đến anh
____________
* Sa mạc Taklamakan hay Sa mạc Tháp Khắc Lạp
Mã Can nằm tại Trung Á, thuộc Tân Cương, Trung Quốc. ND
** Sa mạc Gobi là một vùng hoang mạc nằm tại khu vực Bắc-Tây Bắc Trung Quốc
và Nam Mông Cổ. ND
***Đàn tanbur, hay còn gọi đàn tembur, tambur, tanbura - một loại nhạc cụ
của thổ dân Ui-gu. Đây là loại đàn tựa có cần, năm dây, cổ đàn cao và thân đàn
hình trái lê. ND
Cây xương rồng ngắm biển
em đã từng đứng đây bao lâu
từng ngắm viền váy tung bay với ngàn hạt
tuyết
gió thổi làm rối tung mái tóc
em tưởng tượng anh đứng nhìn, một chút
choáng váng
đã biến thành sóng
đã từng bao lâu anh thấy
ngay cả đêm cũng bắt đầu lo âu
anh vuốt ve bằng những đầu ngón tay như thể
vuốt con mèo
em tưởng tượng anh là bông hoa mang mệnh
thủy của cung hoàng đạo
một
con san hô chưa đủ hình hài
như
chất lỏng và trong suốt
em
là bông hoa dạ hương mê khát bông hoa dạ hương
một
bông hoa của đêm
anh
đứng trong gan bàn tay bất tử, hoa xương rồng hình trái tim
và
dùng đêm từng namo-mét, mili-mét, micro-mét
uể
oải dãn lưng mềm mại như con san hô
(không
những thế còn chống tay lên cằm)
anh
sẽ nhìn thấy mặt trăng mọc và lặn nhìn thấy giấc mơ tan đi
thấy
sự thèm muốn đến và đi và cuối cùng đã hiểu
rằng
anh đã là ngọn sóng
như
khoảnh khắc rơi cuốn chìm vào biển cả
và
những đam mê của những chòm sao giấu tận đáy sâu
xoắn
vào nhau như những cây thủy sinh không thể tách biệt.
Em
đã nói với anh
em
đã nói với anh rằng trán em tóc em thèm muốn anh
rằng
mây trời đuổi theo nhau những vần xoắn tóc cổ em dái tai em thèm muốn anh
những
tổ khúc trung hồ cầm của Bach dẫn dắt sự sống cho những ngõ nhỏ trôi tuột vào
những con mương
đôi
mắt đẫm lệ của em thèm khát anh vì những con chim sẻ đậu trên mái dù che xà
xuống những mảnh kính vỡ của gió
vì
bức tường giữa ngày và ngày em nói với anh rằng những lỗ chân lông ngái ngủ của
em thèm muốn anh
những
xương sườn của em thèm muốn anh, cánh tay rạng rỡ của em ôm chặt biến thành
những tua cuốn nặng nề của những bông hoa đời Đường cũng thèm muốn anh
em
chắc hẳn đã nói với anh rằng đôi môi em kề cốc cà phê rát bỏng và những đầu
ngón tay em
bối
rối như chiếc đèn bão trong bầu trời xanh Kashmir* không thể thiếu
____________
*
Kashmir - khu vực phía tây bắc tiểu lục địa Ấn Độ. ND
Gustafsson Chen (Chủ tịch Ban Giám khảo Cikada) và Mimmi Diệu Hường Bergström