Chen Yuhong (Đài Loan)

Mimmi Diệu Hường Bergström giới thiệu và dịch từ tiếng Thụy Điển

 

 

Nhà thơ Chen Yuhong

 

 

 

Theo Thông cáo Báo chí của Hội đồng Giải thưởng Văn học Cikada Thụy Điển, chủ nhân của Giải thưởng năm nay (2022) thuộc về nữ thi sĩ người Đài Loan Chen Yuhong. Giải thưởng cao quý này từng được trao cho hai nhà thơ Việt Nam: Ý Nhi (2015), Mai Văn Phấn (2017).

 

Chủ tịch Hội đồng Giám khảo đã viết về thơ Chen Yuhong như sau: ”Thơ Chen Yuhong giàu nhạc điệu và sự bén nhạy sâu sắc, gần gũi với thiên nhiên. Sự lan tỏa trong thơ bà thấm sâu lòng tôn kính và khao khát trở về trong những hành trình khám phá của Harry Martinson”.

 

Giải thưởng do Viện Thụy Điển bảo trợ, với trị giá 30 000 cu ron Thụy Điển và một tác phẩm nghệ thuật gốm của nghệ nhân Gunilla Sundström. Giải Cikada được trao hàng năm cho một nhà thơ Đông Á theo tinh thần của Harry Martinson: "cảm quan thơ ca chỉ ra tính bất khả xâm phạm của đời sống".

 

Nhà thơ Chen Yuhong sinh năm 1952 tại Cao Hùng (Kaohsiung), Đài Loan. Thời trẻ bà học khoa Anh ngữ và Văn học nước ngoài tại trường Đại học Ngôn ngữ Wenzao Ursuline ở Cao Hùng (khóa học bao gồm văn học cổ điển Trung Hoa). Chen Yuhong được ảnh hưởng các tác giả lớn, như Rilke, Czezlaw Molosz, Jaues Presvert, những nhà thơ Trung Hoa từ triều đại Đường, Tống và các triết lý Đạo Phật và Đạo giáo. Tập thơ đầu tay của bà ra đời vào năm 1996, mang tên 關於詩 (tạm dịch: Về thơ), và tuyển tập thơ thứ tám mới được xuất bản gần đây. Thơ của bà giàu nhạc điệu, được gợi cảm thăng hoa trong sự tĩnh lặng thiền định. Bà sinh sống nhiều năm tại Canada và từng dịch nhiều tác phẩm của các nhà văn Mỹ, Canada sang tiếng Trung, như Margaret Atwood, Anne Carson và Louise Glück. Bà say mê nghiên cứu về châu Âu cổ đại và đã cho xuất bản tập thơ索隱 (tạm dịch: Ẩn dấu, 2004), trong đó thơ của bà đối thoại với Sappho fragment (thơ Hy Lạp cổ đại). Một số tập thơ tiêu biểu của Chen Yuhong đã xuất bản, tạm dịch: "Về thơ, 1996", "Hiển nhiên là biển, 1999", "Dòng sông chảy sâu trong tĩnh mạch em, 2002", "Ẩn dấu, 2004", "Mê hoặc, 2007", "Xuyên, 2016", "Ánh sáng ban đêm và những điều khác, 2022"...

 

Lễ trao Giải thưởng Cikada cho Chen Yuhong sẽ diễn ra tại thủ đô Đài Bắc (Taipei) của Đài Loan trong thời gian tới. Ban Giám khảo Giải thưởng Cikada năm 2022 gồm các nhà thơ và học giả uy tín của Thụy Điển: Göran Bäckstrand, Maude Fröberg, Anna Gustafsson Chen (Chủ tịch), Styrbjörn Gustafssonn Anna Mattsson, Birgitta Wallin và Lars Vargö.

 

 

 

Sa mạc Taklamakan*

 

anh lúc nào cũng nhớ nhung

em lúc nào cũng dễ vỡ

chúng ta gặp nhau, trong một từ

ân ngãi

cùng với gió mưa

em mang từ đó theo mình

 

*

 

một từ dẫn em đến anh

em xa mãi phía tây, anh trên hòn đảo

hoang vắng, ôi, giọt nước mắt đã khô

như thể không còn cách khác, hãy để

một từ khởi hành

ba nghìn li và dẫn em đến anh

 

*

 

ngay cả Gobi** hay thảo nguyên không thể ngăn cách

một từ đang thoát chạy

trong không trung

anh thở và hít vào

em co lại và em giãn nở

 

*

 

cát không thể cạn

như sương mù

em đứng giữa sa mạc, đứng

giữa một từ

lạc hướng

 

*

 

phải chăng đấy là núi Côn Linh

hay một từ

làm cho trái tim đập

 

ngọn núi tuyết phủ chen đòi câu trả lời

em chóng mặt

vã mồ hôi

 

*

 

từ đó phải viết vào trong

lá mảnh mai cây lau biển mùa thu

trong nỗi nhớ nhung của bụi cây hoa bạc

 

vì chỉ còn lại hương thơm dịu dàng

của những mảnh vụn đỏ

 

*

 

không có con chim nào từng bay lượn trên

những bụi liễu đã đợi chờ

qua ba nghìn năm

 

ba nghìn năm

chỉ vì một từ?

 

*

 

có nghĩa là em cũng cần

ba nghìn năm

để sống và yêu

 

để nói, để vuốt ve

từ đó

 

*

 

trong sóng cát chuyển động diệu kỳ

cách gì để bén rễ, trong không gian chuyển động huyền bí,

cách gì để nhớ

 

làm thế nào để câu từ đó

đơm hoa

để nhờ một từ giúp      và tiếp tục sống

 

*

 

con bướm ngần ngại trước chùm nho

tiếng vang

kêu khe khẽ với đôi cánh run rẩy

 

một từ đó,

và một con bướm khác bỗng nghe thấy

vẫy cánh lại gần như ánh sáng và bóng râm

 

*

 

và em được nghe

tiếng đàn tanburen*** lặng thinh

những giọt nước mắt giá buốt

 

khoảng cách giữa sa mạc Taklamakan

và một từ

 

*

 

và anh ở đâu

em đã từng vượt qua dãy núi rực lửa

biển Chết

đã cho phép từ đó

dẫn em đến anh

 

 

____________

* Sa mạc Taklamakan hay Sa mạc Tháp Khắc Lạp Mã Can nằm tại Trung Á, thuộc Tân Cương, Trung Quốc. ND

** Sa mạc Gobi là một vùng hoang mạc nằm tại khu vực Bắc-Tây Bắc Trung Quốc và Nam Mông Cổ. ND

***Đàn tanbur, hay còn gọi đàn tembur, tambur, tanbura - một loại nhạc cụ của thổ dân Ui-gu. Đây là loại đàn tựa có cần, năm dây, cổ đàn cao và thân đàn hình trái lê. ND

 

 

 

Cây xương rồng ngắm biển

 

em đã từng đứng đây bao lâu

từng ngắm viền váy tung bay với ngàn hạt tuyết

gió thổi làm rối tung mái tóc

em tưởng tượng anh đứng nhìn, một chút choáng váng

đã biến thành sóng

 

đã từng bao lâu anh thấy

ngay cả đêm cũng bắt đầu lo âu

anh vuốt ve bằng những đầu ngón tay như thể vuốt con mèo

em tưởng tượng anh là bông hoa mang mệnh thủy của cung hoàng đạo

một con san hô chưa đủ hình hài

như chất lỏng và trong suốt

 

em là bông hoa dạ hương mê khát bông hoa dạ hương

một bông hoa của đêm

anh đứng trong gan bàn tay bất tử, hoa xương rồng hình trái tim

và dùng đêm từng namo-mét, mili-mét, micro-mét

uể oải dãn lưng mềm mại như con san hô

(không những thế còn chống tay lên cằm)

 

anh sẽ nhìn thấy mặt trăng mọc và lặn nhìn thấy giấc mơ tan đi

thấy sự thèm muốn đến và đi và cuối cùng đã hiểu

rằng anh đã là ngọn sóng

như khoảnh khắc rơi cuốn chìm vào biển cả

và những đam mê của những chòm sao giấu tận đáy sâu

xoắn vào nhau như những cây thủy sinh                          không thể tách biệt.

                    

 

 

Em đã nói với anh

 

em đã nói với anh rằng trán em tóc em thèm muốn anh

rằng mây trời đuổi theo nhau những vần xoắn tóc cổ em dái tai em thèm muốn anh

những tổ khúc trung hồ cầm của Bach dẫn dắt sự sống cho những ngõ nhỏ trôi tuột vào những con mương

đôi mắt đẫm lệ của em thèm khát anh vì những con chim sẻ đậu trên mái dù che xà xuống những mảnh kính vỡ của gió

 

vì bức tường giữa ngày và ngày em nói với anh rằng những lỗ chân lông ngái ngủ của em thèm muốn anh

những xương sườn của em thèm muốn anh, cánh tay rạng rỡ của em ôm chặt biến thành những tua cuốn nặng nề của những bông hoa đời Đường cũng thèm muốn anh

em chắc hẳn đã nói với anh rằng đôi môi em kề cốc cà phê rát bỏng và những đầu ngón tay em

bối rối như chiếc đèn bão trong bầu trời xanh Kashmir* không thể thiếu

 

____________

* Kashmir - khu vực phía tây bắc tiểu lục địa Ấn Độ. ND 

 

 

 

Gustafsson Chen (Chủ tịch Ban Giám khảo Cikada) và Mimmi Diệu Hường Bergström