TÜRKMEN DILI
Türkmen dili ençeme müňýyllyk taryhy bolan türkmen
halkynyň milli dilidir. Türkmen dili - türki dilleriň oguz dilleri toparyna
degişlidir. Ol Türkmenistanyň resmi dili bolmak bilen, şeýle hem Eýranda,
Owganystanda, Türkiýede, Garagalpagystanda, Täjigistanda, Gazagystanda,
Özbegistanda, Stawropol ülkesinde, Astrahan oblastynda bölekleýin ulanylýar.
Häzirki zaman türkmen edebi diliniň kemala gelip başlan
eýýamy Magtymguly Pyragydan başlanýar we onuň ösýän we kämilleşýän döwri täze
galkynyş eýýamydyr.
Öz köküni Oguz han türkmenden alyp gaýdýan türkmen dili
ýetmişden gowrak döwlet guran türkmenleriň durmuşynda aýgytly hyzmaty ýerine
ýetiripdir we häzir hem Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanda döwlet dili
hyzmatyny ýerine ýetirýär. Türkmen dili daşary ýurtda ýaşaýan türkmenleriň hem
milli dilidir. „Gorkut Ata” eposy, Ýusup Balasagunlynyň, Hoja Ahmet Ýasawynyň,
Ýunus Emräniň, Nowaýynyň, Nesiminiň, Fizulynyň, Azadynyň, Magtymgulynyň,
Andalybyň ... eserleri türkmen dilinde ýazylypdyr we asyrlaryň dowamynda
türkmen halkyna gulluk edip gelipdir.
1990-njy ýylyň 28-nji maýynda Türkmenistanda dil hakynda
karar kabul edildi we 1993-nji ýylyň 12-nji aprelinde täze türkmen elipbiýine
geçmek hakynda Perman kabul edildi. 1996-njy ýylyň 1-nji ýanwarynda türkmen
milli elipbiýi ulanylyşa girizildi. Gadym döwürlerde türkmenler arap elipbiýini
ulanypdyrlar... Türkmeniň häzirki ulanylýan edebi diliniň döreýşi köp kişi
tarapyndan Magtymgulynyň şygryýeti bilen baglanyşdyrylýar. Magtymguly
ilkinjileriň hatarynda halkyň ulanýan dilini öz çylşyrymly dini-pelsepi-sosial
temalarda ýazylan şygyrlaryna sygdyrmagy başarypdyr. Şol bir wagtyň özünde
gündelik türkmen durmuşynyň meselelerine hem örän ýiti çemeleşmegiň hötdesinden
gelendigi üçin türkmenleriň we beýleki Merkezi Aziýa halklarynyň arasynda
aýratyn hormata eýedir. Häzirki döwürde türkmen dili halkara resmi
duşuşyklaryň, simpoziumlaryň, ylmy maslahatlaryň diline öwrüldi. Daşary
ýurtlarda hem türkmen dili öwrenilip başlanyldy.
(Wikipediýa)
NGÔN NGỮ TURKMEN
Tiếng Turkmen là thành viên của ngữ hệ Turk. Có 4 triệu
người nói ngôn ngữ này ở Turkmenistan, 700.000 người nói ở đông bắc Afghanistan
và 1.400.000 người nói ở đông bắc Iran.
Khoảng 70% số người trong nước Cộng hòa Turkmenistan (cũng
được gọi Turkmenia; phát âm: Tuốc-mê-nít-xtan) nói tiếng Turkme, và 50% nói
tiếng Nga. Nếu bạn không thể nói tiếng Turkmen, thì hãy nói tiếng Nga. Không
phải ai cũng có thời gian, nguồn lực và tiền bạc để học tiếng Turkmen. Tuy
nhiên, trong sự tôn trọng, và do thực tế chỉ có 50% dân số nói tiếng Nga, biết
tiếng Turkmen cơ bản sẽ được khuyến khích. Tiếng Turkme đã được viết trong một
bảng chữ cái Cyrillic trong thời kỳ Liên Xô và bây giờ viết bằng một chữ cái
Latin. Tiếng Uzbek được hiểu rộng rãi trong Turkmenistan, do cả hai ngôn ngữ
chia sẻ những đặc điểm chung gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Tiếng Kazakh cũng được hiểu trong
nước (vì đặc điểm gốc Thổ Nhĩ Kỳ), nhưng rất ít người Turkmen hiểu Kazakh.
Không nhiều người Turkmen biết tiếng Anh, thậm chí ở thủ đô.
(Theo Wikipedia)
