Hình xăm của gió - The Wind's Gusting High (thơ - poems) - Khosiyat Rustamova - Vũ Việt Hùng dịch từ bản tiếng Anh. Translated from English into Vietnamese by Vũ Việt Hùng
Khosiyat Rustamova (U-zơ-bê-ki-xtan)
Vũ Việt Hùng dịch từ bản tiếng Anh
Nhà thơ Khosiyat Rustamova
“Thơ Khosiyat Rustamova là khu vườn bí ẩn hay một thế giới? Đó là câu hỏi liên tục tra vấn tôi khi đọc thơ chị. Thơ Rustamova là một khu vườn, bởi tôi thường xuyên nghe rõ tiếng gió thổi qua những tàng cây, tiếng con chim lạ chỉ có ở Uzbekistan hót vang trong đó. Cả những chiếc lá khô im lìm dưới ánh trăng, lăn qua từng tảng đá. Những bông tuyết nhỏ xíu rơi xuống xuyên nứt mặt đất… Trong khu vườn ấy luôn giấu kín những tâm sự, giấc mơ, khát vọng, tình yêu của Rustam (tên thân mật của Rustamova). Và chị đã sống, đã hạnh phúc và cả nếm trải những khổ đau, mất mát trong khu vườn ấy. “Hỡi Thượng đế, có điều con ao ước:/ Ít nhất cho con có được sức mạnh cỏ cây”. Rustam đã thốt lên như vậy trong khu vườn tuyệt đẹp. Khép lại từng trang thơ của chị, tôi như người cố ý bước ra khỏi khu vườn. Nhưng lạ thay tôi vẫn thấy những bông tuyết thêm rơi dày và gió càng thổi mạnh trong tâm trí. Thơ Khosiyat Rustamova đã dẫn tôi theo con đường riêng vào thế giới, đi trong thế giới”
(Mai Văn Phấn)
“Khosiyat Rustamova's poems is a mysterious garden or a world? That is a question that continuously interrogates me when I read her poems. Her poetry is a garden because I always hear clearly the blowing sound of the wind through the treetop, the sound of the strange bird which can only be seen in Uzbekistan whistling in that garden. Even dry leaves roll in the moonlight, roll through each stone. Small snowdrops fall through cracked soil.... In that garden hid Rustam's (Rustamova's loved nickname) confessions, dreams, ambitions, love. And she lived, she was happy and experienced sorrows and losses at that place. "But please God, there is one thing I desire/ To have at least the strength of grass". Rustam uttered out in that wonderful garden like that! I conclude each page of poems from her like someone intentionally come out of the garden. But strangely, I still feel like I see snowdrops drop more than ever and the wind blows stronger. Khosiyat Rustamova's poems led me through the own way to the world, into the world”
(Mai Văn Phấn)
HÌNH XĂM CỦA GIÓ
1.
Anh ở đâu suốt những năm qua?
Phải chăng cuộc đời là giấc mơ dài, ảm đạm?
Tại sao anh không thể gõ cửa nơi em lần cuối –
Chỉ một lần khi anh có cơ hội đi qua?
Em giản đơn không thể ở lại thế giới này thêm nữa.
Em đã khoác áo và sẵn sàng ra đi!
Nhưng anh vẫn ở phía sau cuộc đời em –
Như người dẫn chương trình tiễn em vào vở diễn.
2.
Em giã biệt đời sống lúc này
Giống bức vẽ mệt mỏi của hoạ sĩ.
Có thể một chú chim, nhưng đậu trên trán em,
Hay sữa mẹ tươi nguyên nhưng làm em muốn ói
Ai mà em có thể hờn giận?
Ai mà em có thể than phiền?
Em nên ở đâu trong thời điểm này?
Có phải đó là lý do vì sao bài thơ này mang nỗi đau cắn rứt?
Và có lẽ tại sao nó vô vị hoàn toàn?
3.
Khi nào em sẽ lại đến đây lần nữa?
Chuyến viếng thăm của em ý nghĩa thế nào
Em mãi mãi run sợ vì sự căng thẳng
Như từng đợt sóng biển khơi…
Giá mà em được phân tán
Trong thế giới lấp lánh này
Như túp lều của dân gipxi lang thang,
Như những ký tự trong cuốn sách Hoa ngữ.
4.
Cơn gió đến vô tình rồi nhanh chóng ra đi...
Ô cửa sổ của em than dài và lại hít thở.
Gió lững thững bất cẩn đi xuống hành lang,
Khẩy nhẹ trái tim em mong manh về với gió.
Gió đưa em đi đâu, tới con phố nào,
Làm đảo lộn cuộc sống em từng ở?
Nhưng nỗi sợ của em phân tán tựa sương khói dưới chân.
Và vĩnh viễn không còn dấu tích.
Ôi, ngày hôm đó em yêu anh đến nhường nào!
Những tán cây trên phố và ánh trăng đã nhìn thấy cả!
Những tia ánh bạc đang chỉ lối đưa đường,
Trái đất thẳm sâu hơn em khi em sa ngã...
Tâm hồn em bối rối, trái tim em run rẩy
Cửa sổ tâm hồn em bỗng bật tung ra.
Nhưng may mắn thay, anh ở trên giải thoát
May mắn thay người đó chính là anh.
5.
Đôi khi ngọn gió đi qua
Và quay trở lại.
Nó cuộn tròn đôi mắt thất thần,
Tựa những trái nho giao chuyển qua ngày.
Những chiếc lá khô của chiếc tổ chim
Mục nát nằm sâu trong vũng nước.
Những hạt hạnh nhân trống rỗng lấp đầy nguồn sống
Của mùa thu vừa mới đi qua.
6.
Bầu trời u tối, giống tố càng đen hơn.
Nhìn sang phía bên kia là điều không thể.
Toàn bộ thế gian giờ bóng tối lấp đầy;
Căn nhà lớn của anh cũng dường như biến mất.
Lâu nữa mới bình minh và gió đang thổi mạnh.
Những chiếc lá khô sẽ không thể phục hồi.
Khi mùa hạ quay về, những thân cây nương tựa
Vào mặt đất của mùa thu khép lại trong vườn.
Trăng đang lên. Mặc dù em có thể níu chặt?
Có lẽ ánh trăng sẽ nán lại phút giây.
Và vầng trăng tỉnh bơ như quên phải trôi đi
Trên mái ngói nhà anh đứng như giăng mắc.
7.
Em muốn hét lên nhưng lại giữ yên.
Em mãi rút lui về phía sau sân khấu.
Nhưng bông tuyết nhỏ đang rơi như không hề sợ hãi
Nó làm nứt xuyên mặt đất tự bao đời.
Nó tìm thấy ý chí và sức mạnh?
Không e sợ tảng đá, cơn mưa hay ngọn gió
Nhưng có đôi bàn chân nặng nề đứng đó
Có thể giậm thêm lên mặt đất đôi lần.
Em đang bùng cháy. Trái tim em rực lửa.
Ngày tận thế mở ra thiêu đốt tâm hồn!
Hỡi Thượng đế, có điều con ao ước:
Ít nhất cho con có được sức mạnh cỏ cây.
8.
Một chiếc lưỡi không thể tồn tại,
Nó chỉ không biết hành xử bao giờ.
Một chút không tưởng để giữ thanh sạch
Những giọng nói vũ trụ ban cho.
Những cánh đồng và thảo nguyên có thể chạy điên cuồng,
Nhưng hòn đá ngủ như trôi trong thanh thản.
Và những loài cây giữ gìn nguồn gốc vững bền
Luôn chống lại hình xăm của gió.
9.
Anh đang nhìn đăm đăm! Có điều chi muốn nói?
Thấy bóng anh trên sàn nhà ngay trước mắt tôi.
Ánh sáng của anh dù chiếu qua cửa sổ nơi tôi
Dù anh cố gắng thế nào, tôi vẫn nhìn thấy.
Như vậy mỗi ngày từ bầu trời bình minh,
Trước khi cơn gió thoảng buổi sớm bắt đầu trỗi dậy,
Chẳng chút nghi ngờ, ánh mặt trời rực rỡ
Chạm mỗi lần vào khung cửa của tôi.
Những khu vườn dành trọn tình yêu
Cho dài rộng xa xăm thế giới.
Nhưng vết nhơ từ ánh mặt trời
Trong ô cửa kính mà tôi đã lau chùi cẩn thận.
10.
Gió không thể di chuyển trái đất khỏi vị trí,
Trận cuồng phong không giữ nổi biển khơi.
Và cuộc sống! Với bộ mặt danh tiếng của anh,
Anh sẽ không thấy việc giết người là quá dễ.
Sấm chớp không thể đập vỡ bầu trời.
Mùa thu không thể triệt hạ cây cối.
Ôi lạy trời, đầu của tôi nằm trên khối cứng
Mặt đối mặt với sự chối từ.
Anh đã nhìn lãnh đạm từ vẻ ngoài.
Anh nghĩ rằng chúng ta khác biệt nhau đến thế sao?
Nhưng đừng đắm chìm quá lâu trong những đợt thủy triều
Một con cá lạnh lùng không thể chết đuối hay chìm nghỉm.
11.
Anh đi bây giờ sao?
Hãy nói với em anh không giã biệt.
Nếu rời bỏ em, sẽ không còn nơi nào nữa cho em.
Và em tin giờ đây cơn gió đang thức dậy.
Đó là điều thật sự diệu kỳ...
Tốt nhất nếu anh không rời xa em.
Rốt cuộc, rồi màn đêm đã xuống,
Những con đường trở nên tối tăm.
Những đám mây cùng nhau tụ lại –
Và sắp xuất hiện cơn mưa.
Dừng lại! Hay em đi với anh?
Nếu chúng ta rời khỏi thế giới này mãi mãi?
12.
Không, nó sẽ khác ngày hôm đó –
Ngay cả ánh dương sẽ mọc trên trời.
Và mùa thu cũng biến khu vườn thành màu xám xịt.
Ngày đó sẽ khác biệt trong đôi mắt em.
Có lời bàn về cái chết – nhưng em vẫn giữ ý nghĩ tích cực;
Em sẽ lắng nghe mọi âm thanh di chuyển.
Vâng, em ước gì một ngày em vĩnh biệt
Không giống như bất kể ngày nào.
13.
Trong ngày sinh nhật tôi
Anh có thể nghe trái tim tôi chầm chậm.
Nghĩa là dòng máu tôi vẫn còn di chuyển!
Nhưng sự sống còn của tôi, các bạn ơi, vẫn luôn
Làm những bông hoa trên mặt đất trở nên héo úa.
Chuyện gì đang xảy ra? Sự trừng phạt ấy là gì?
Tại sao bạn lại không ngừng ngắt những bông hoa?
Ngay cả thi thể của tôi sẽ không là giải pháp –
Loại bỏ một chùm hoa khác.
14.
Cho bộ lông mềm trong chiếc mũ trên đầu tôi
Vua của những khu rừng phải chết.
Và có bao nhiêu chú thỏ bây giờ đã chết
Cho từng chiếc áo ấm tôi mua?
Cuộc đời đã dành quá nhiều cho tôi,
Lẽ ra tôi nên già đi nhanh hơn.
Chiếc khăn màu ngọc lam, sắc màu biển cả,
Là vật lưu niệm về thảm họa của nàng tiên cá,
Và chiếc túi xách của tôi bừng lên đôi mắt đại bàng.
Biển cả trải rộng những viên ngọc giữa tim tôi.
Và trong đôi bốt cá sấu vừa khít với tôi,
Tôi sẽ bước qua một cách thông minh đầy kiêu hãnh.
Tôi sẽ mua quần áo mới lần nữa vào hôm nay,
Ôi sự xa xỉ có ý nghĩa với tôi biết bao!
Và cuộc đời và tất cả những sinh vật của nó nằm xuống
Chôn chặt trong tôi mỗi ngày.
15.
Tôi đang đi...
Như viên đạn trượt mất mục tiêu.
Tôi đã có cả thế giới trong tay, rồi siết chặt.
Tôi bước ra từ công viên đông đúc –
Tôi đã nâng mục tiêu của mình lên cao như tôi hài lòng.
Nhưng tôi đã nhìn thấy gì trong bốn mươi năm?
Đó có phải là cuộc đời tôi? Đó không phải vấn đề lớn.
Tôi thề tất cả là hão huyền – đó là cách nó xuất hiện.
Nhưng tình yêu, chỉ riêng tình yêu của tôi là thật.
16.
Durman
Anh đã viết... Suốt đêm...
Uống chất độc kỳ nham –
Đừng e sợ nếu em bất ngờ mở cửa!
Chúng ta không có quê hương, nhưng có một ngôi nhà –
Nếu họ không cướp nó đi lần nữa.
Hãy để em xuống bếp và pha trà nóng.
Không được hoảng loạn... cả em... và anh, anh thân yêu.
Chúng ta vẫn còn có nhau, anh và em –
Nếu như chúng ta không có cuộc đời, vậy thì ở đây cái chết.
17.
Em bối rối, lang thang trong chính trái tim mình,
Như gã ăn mày vươn tay trong hi vọng.
Hãy nói với em, khi nào nó đã xảy ra? Khi nào em cần giã biệt?
Anh đã ra khỏi trái tim em quá tải lúc nào?
Thật quá khó để kéo theo tâm hồn em bé nhỏ,
Dường như em bị nhấn chìm hoàn toàn trong máu.
Anh thân yêu, anh cũng rời đi – hay em nhầm lẫn?
Có phải Thượng đế chỉ giản đơn Người đã quên em?
18.
Bình minh đang tắt;
Đêm đã rơi xa.
Mọi thứ trở nên tĩnh lặng;
Không thứ gì dịch chuyển.
Giọt sương ngọn cỏ ướt đầm;
Những chiếc lá nâu mục nát.
Và ngay cả lũ chim
Không dám cất cao tiếng hát.
Sương mù cuộn tròn dầy đặc
Che phủ cỏ cây.
Những cành cây chết khô đu đưa;
Và ngày sẽ sớm tàn đi.
Những chiếc rìu thèm khát được chặt
Những con dao vội mong dính máu.
Trong thời đại bóng tối tràn lan,
Ánh mặt trời đã hết lòng kiên nhẫn.
TIỂU SỬ NỮ THI SĨ KHOSIYAT RUSTAMOVA
Khosiyat Rustamova là một trong những nhà thơ đương đại uy tín của U-zơ-bê-ki-xtan. Chị sinh năm 1971, tại làng Olmos thuộc quận Chust, vùng Namangan. Rustamova tốt nghiệp Đại học Quốc gia U-zơ-bê-ki-xtan, đã xuất bản một số tập thơ, tiêu biểu như “Ngôi nhà trên bầu trời” (1997), “Giải cứu” (2003), “Lớp phủ” (2004), “Một bức tường” (2006), “Tháng 8” (2008) và “Chiếm đóng” (2011)… Từ năm 2015, chị là tổng biên tập báo “Thế giới sách”. Thơ của Khosiyat Rustamova đã được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới, được ấn hành tại các quốc gia như Cô-lum-bia, Nga, Hoa Kỳ và các nước khác. Khosiyat Rustamova đã tham gia một số lễ hội thơ quốc tế, đoạt giải trong liên hoan thơ quốc tế Thái Lan năm 2018. Chị đã dịch thơ của các tác giả Marina Tsvetaeva, Eugene Eutushenko, Anna Akhmatova, Boris Patertak, Rasmiye Sobir, Ramiz Rovshen, Nigar Refibeyli, Rza Khalil, Neguib Fazil Kisakurak, Khusnu Daglarja, nhiều bài thơ của các nhà thơ Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Ailen từ tiếng Nga sang tiếng U-zơ-bêk. Khosiyat Rustamova là thành viên của Hiệp hội Nhà văn U-zơ-bê-ki-xtan, Hiệp hội Nhà văn A-déc-bai-dan. Khosiyat Rustamova đã được trao Huy chương “Shukhrat” (Ngọn lửa) vào năm 2004. Hiện chị sống với chồng là nhà thơ-nhà văn Kuchkor Norkobil ở Ta-sơ-ken.
Namangan, quê hương của Nhà thơ Khosiyat Rustamova
The Wind's Gusting High
1.
Where did you go as so many years passed?
Was life a long and bleak dream for you?
Why couldn't you knock on my door at the last –
Just once as you chanced to pass through?
I simply can't stay in this world any more.
I've put on my coat and I'm ready to go!
But you remain behind in my life as before –
Like a host seeing me off at the door for show.
2.
I am leaving the road of life right now.
I am merely an artist's tired sketch.
It maybe a bird, but it's on my brow,
Or perhaps my raw mother's milk made me retch.
Who can I hate?
Who can I complain to?
Where in this moment should I be?
Is that why this poem is vulgar pain too?
And why it's utterly putrid... maybe?
3.
When I will come here again?
What will my visit mean?
I'm forever trembling with the strain
Like waves out on the seas…
If only I were scattered
Through this world's glittering sheen,
Like the tent of a roving Gipsy,
Like the characters in Chinese.
4.
The wind came by chance and left again swiftly…
My window panes took a deep breath and sighed.
It was ambling down our passageway carelessly,
But it tipped my fragile heart on its side.
Where would it take me, and to which street,
As it overturned my life of before?
Yet my fear dispersed like a mist at my feet.
And there was no trace of my past any more.
Oh how much I loved you that day!
The trees on the streets and the moon saw it all!
Its long silvery beams were showing the way,
The Earth is deeper than me as I fall...
My mind was confused, my heart was quivering
The window of my soul was blown open too.
But luckily, you were above me delivering
Luckily it was you... it was you…
5.
Sometimes the wind is cross
And turns the opposite way.
It rolls its eyes at a loss,
Like grapes turn through the day.
The dry leaves of a bird’s nest
In deep puddles decay.
Empty nuts fill the breast
Of autumn passing away.
6.
The dark, stormy sky has got darker still.
It’s impossible to see to the other side.
The entire world is now dark-filled;
Even your big house seems to hide.
It's long until dawn and the wind's gusting high.
The dessicated leaves will not recover.
Until summer returns, the trees must rely
On the ground – the garden's autumn is over.
The moon is rising. Can I hold on though?
Maybe the moonlight will linger a while.
The oblivious moon has forgotten to go,
And hangs there baffled over your roof tiles.
7.
i want to shout and yet I stay quiet.
I'm forever retreating to the back of the stage.
But a tiny snowdrop shows no fright –
It's cracked through the soil for many an age.
How and where does it find the will?
It's not scared of rocks, wind nor rain.
Yet there are such heavy feet stlll
That can pound a head in the ground again.
I am burning. My heart's full of fire.
Doomsday is blazing in my soul's glass!
But please God, there is one thing I desire:
To have at least the strength of grass.
8.
A tongue alone cannot endure,
It just can never behave.
It is quite impossible to keep pure
All the voices the universe gave.
Fields and steppes may run amok,
But the stone sleeps calmly through.
And trees keep their steady stock
Against the wind's tattoo.
9.
You're staring! Did you have something to say?
I see your shadow on the floor in front of me.
Your light comes through my window anyway –
No matter how hard you try, I can still see.
It’s like this each day: from the dawn skies,
Before the early breeze starts to arise,
Without hesitation, the thick-faced sun
Touches each of my windows one by one.
The gardens give all their love out
To the whole world roundabout.
But that stain from the sun will remain
In my carefully cleaned windowpane.
10.
The wind can't shift the Earth from its place,
A hurricane can't stop the sea.
And Life! For all your famous face,
You won't find killing so easy.
Lightning cannot smash the sky.
Autumn can't uproot trees.
My head is on the block, oh my –
Face to face with its decease.
You looked harmless from outside.
Are we that different, do you think?
But don't go drowning in the tide –
A cold fish can't drown or sink.
11.
Are you leaving now?
Tell me you won't leave.
If you leave me, there's no place left here for me.
And now the wind's getting up, I believe.
It would be best...
Best if you didn't leave me.
After all, it's already dark,
And the roads are dark.
The clouds crowd together –
There'll be rainy weather.
Stop! Or shall I go with you
As we leave this world forever?
12.
No, it will be different that day –
Even though the sun will rise in the skies.
And autumn will still turn the gardens grey.
That day will be different in my eyes.
There is talk of death – but I'll hold my tongue still;
I will listen to every sound in its way.
Yes, I wish that the day I die will
Not be at all like any other day.
13.
On my birthday
You can hear my heart slowly beating.
That means my blood's still going round!
But my survival, friends, was always eating
Away at the flowers in the ground.
What is going on? What's this retribution?
Why haven't you stopped picking flowers?
Even my corpse will be no solution –
Wiping out another troop of flowers.
14.
For the soft fur in the hat on my head,
The king of the forests had to die.
And how many rabbits are now dead
For each of the warm coats I buy?
Life's spending out so much for me,
Perhaps I should grow older faster.
This turquoise scarf, the hue of sea,
Is a memento of a mermaid's disaster,
And my handbag glows with eagle eyes.
The sea spreads pearls in my heart.
And in crocodile boots just my size,
I will stride out so proudly smart.
I'll buy new clothes again today,
O how much luxury means to me!
And life and all its creatures lie
Buried in me every day.
15.
I am going...
Like a bullet that missed its mark.
I had the world in my hand – then squeezed.
I shot out from the crowded park –
I raised my aim as high as I pleased.
But what have I seen in forty years?
Is that my whole life? It's not a big deal.
I swear all is vain – that's how it appears.
But love, my love alone, was real.
16.
Durman
You write...All night...
Drinking henbane –
Don't be scared if I suddenly open the door!
We've no homeland, but we've a home again –
If they don't take it away any more.
Let me go to the kitchen and get hot tea.
Let's not be frightened...neither me... nor you, dear.
We are still together, you and me –
If we don't have life, then death is here.
17.
I am confused and wandering in my heart,
Like a beggar stretching his hands in hope.
Tell me, when did it happen? When did I depart?
When I did I step out on my heart's tightrope?
It’s so hard to drag my small soul along,
It seems I'm engulfed in blood entirely.
Darling, you went away, too – or am I wrong?
Did God simply forget about me?
18.
The dawn is breaking;
Night drops away.
Everything's quiet;
Nothing is moving.
Dew wets the grass;
Brown leaves decay.
And even the birds
Dare not to sing.
Fog rolls in thick,
Cloaking the grass.
Dead branches sway;
And day is soon dying.
Axes are hungry to chop
Knives want blood fast.
In this reign of darkness,
The sun's given up trying.
UZBEK POETESS KHOSIYATRUSTAMOVA’S BIOGRAPHY
KhosiyatRustamova is one of the bright voices in contemporary Uzbek poetry. She was born in 1971 inthe village of Olmos in the Chust district of Namangan region. A graduate from National University of Uzbekistan, she published many poetry collections, including ‘A house in the sky’ (1997), ‘Rescue’ (2003), ‘The mantle’ (2004), ‘A wall’ (2006), ‘August’ (2008) and ‘Occupation’ (2011). She has been working as an editor-in-chief of the ‘World of the book’ newspaper since 2015.Her poems have been translated into many foreign languages and distributed in foreign countries such as Columbia, Russia, USA and other countries.
KhosiyatRustamova participated in several international poetry festivals and once became a winner of the international poetry festival in Thailand in 2018 for her creativity. She has translated as a translator Maria Tsvetaeva, Eugene Euteshenko, Anna Akhmatova, Boris Pasternak and a lot of Russian, Turkish, Azerbaijani poets’ poems from Russian, Turkish, Azerbaijan into Uzbek language. KhosiyatRustamova is a member of Uzbekistan Writers Association, as well as Azerbaijan Writers Association too. She was awarded with the medal ‘Shuhrat’ (‘Fame’) in 2004.
She lives with her husband, poet and writer KuchkorNorkobil, in Tashkent.
Namangan, quê hương của Nhà thơ Khosiyat Rustamova