Thơ Zhivka Baltadzhieva (Bulgaria) - Trần Thị Phương Thanh dịch từ tiếng Anh
Zhivka Baltadzhieva (Bulgaria)
Trần Thị Phương
Thanh dịch từ tiếng
Anh
Nhà thơ Zhivka Baltadzhieva
Zhivka Baltadzhieva sinh năm 1947 tại Sofia,
Bulgaria. Bà là nhà thơ song ngữ Bulgaria – Tây Ban Nha, nhà tiểu luận, dịch
giả, kịch tác gia, biên tập viên, tiến sĩ Ngữ văn. Đã xuất bản một số tập thơ: “At
the End of the Green Forest” (tạm dịch: Ở cuối rừng xanh), “Fever” (tạm dịch:
Cơn sốt), “GenES”, “Escape to the Real” (tạm dịch: Thoát vào sự thật), “Sun”
(tạm dịch: Mặt trời), “Never” (tạm dịch: Không bao giờ), “Rootless (Stateless)
Mythologies” (tạm dịch: Thần thoại vô biên), “Alien Poem” (tạm dịch: Bài thơ về
người ngoài hành tinh), “Daylight” (tạm dịch: Ánh ngày), “Solar Plexus” (tạm
dịch: Tia mặt trời phức rối). Những bài thơ của bà được đưa vào những tuyển tập
quan trọng của thơ đương đại xuất bản tại Hoa Kỳ, Châu Âu, Châu Mỹ Latinh, Châu
Á và Châu Phi. Bà đã được trao Giải thưởng Nhà thơ của Thế giới khác (Poets of
Other Worlds Award) do Quỹ Thơ ca quốc tế trao tặng; Giải thưởng Thơ Châu Âu “Clemente
Rebora”; Giải thưởng quốc tế cho nhà thơ xuất sắc nhất về thơ chữ Hán; Giải
thưởng bài luận quốc tế María Zambrano. Các tác phẩm “Mother Language” (tạm
dịch: Tiếng mẹ đẻ), “Dimcho Debelianov”, “Tsvetan Zangov” của bà đã giành các
giải thưởng thơ quốc gia. Bà đã hai lần giành giải Quốc gia về Dịch thuật.
THUYẾT TƯƠNG ĐỐI
RỘNG
Nếu các vật thể
đều hút nhau,
vậy làm thế nào
Vũ trụ có thể mở
rộng?
Và năng lượng tối
của Einstein là gì?
Sự phá hủy? Cái
chết?
Sự phân rã?
Chúng ta đang mở
rộng không?
Và có ôm lấy tất
cả
tại thời điểm cuối
cùng?
Thuyết Tương đối
và kính viễn vọng
của Hubble
một ngày nào đó
sẽ thu thập dữ
liệu tối thiểu,
chứng minh rằng
cái chết
và tất cả những phản
ứng hóa học kinh hoàng
chỉ khiến chúng ta
có mặt khắp nơi
vật chất tối,
95% của vô cực.
Nhưng, Chúa ơi,
không có chút hồi
ức nào
rằng một ngày
vào mùa đông, hoặc
ngày cuối tháng bảy,
một người nào đó
đã yêu chúng ta
một cách cuồng
nhiệt.
* * *
Trời bắt đầu hạ nhiệt,
mùa hè đang dần qua,
hôm nay cây cối dường như mởn mơ hơn,
nhưng niềm vui của chúng còn kéo dài bao lâu.
Tôi nhìn qua cửa sổ, thấy ánh sáng đang thay đổi,
những cành lá chuyển động trong im lặng.
Không nhìn thấy gì ngoài
khí thở.
Có quá ít không? Có quá
nhiều không?
* * *
Những thứ nhỏ bé là quan
trọng nhất…
Lá thư trong túi đã bị
bỏ quên và không thể đọc được
sau khi giặt và phơi
khô,
ánh mắt tôi nhìn lướt
qua,
không thể thốt ra giọng
nói,
hơi thở của cánh đồng,
rung lên trong phản ứng tức thì,
hàng ngày, và duy nhất,
khuôn mặt của mẹ không còn nữa.
Sự nhỏ nhặt là những gì
chúng ta yêu thích.
Ngày càng có ít những
điều nhỏ nhặt trong thế giới văn minh.
Các ngành công nghiệp
tầm cỡ chẳng giống nhau.
Và không sự tình cờ nào.
Tôi đang nghĩ đến bức chân dung
của ngón út của bạn đã
kiệt sức trên bàn tay trái
những kỷ niệm thân thiết
nhất trong viện bảo tàng,
Nhưng ai đó sẽ tái tạo
tâm trí, như trái tim tôi,
Và tôi không biết phải
che chắn cho bạn ở đâu.
HOMER
Như dự đoán
tôi đã không còn nhìn thấy.
Và bây giờ tôi thức dậy
trong mắt người khác.
Ngay cả ngón tay
lau đi ngọn lửa trong nước mắt của tôi
cũng là chính ngón tay của ông.
Lửa cháy.
Và đau đớn.
Rất đau,
và tôi hát.
Để có thể ngừng cảm nhận.
ULYSSES
Giấc ngủ đưa tôi đến
bờ biển Ithaca,
một mình bất động.
Lúc đầu
không ai biết tôi.
Sau đó cũng không ai hỏi
bất cứ điều gì.
Tôi đã giết chết những người cầu hôn.
Tôi không còn
phải chèo thuyền vượt qua bão tố.
Không còn phải bịa đặt
Không phải bịa chuyện về chính mình.
Để tạo ra bất cứ thứ gì.
Để trở thành người khác.
Đâu cần phải như vậy.
Tôi thậm chí không còn mơ
về Ulysses.
Cuộc trốn chạy của tôi
vào thực tại
đã hoàn thành.
ORPHEUS
Họ trả lại cho tôi Eurydice
nhưng tôi sẽ không nhìn thấy bóng của cô.
Họ trả lại cho tôi Eurydice
nhưng không nhớ gì về tình yêu
đã xuống địa ngục.
Họ trả lại cho tôi Eurydice
nhưng không có đường đến và đi
ở đâu? và cho ai?
Làm thế nào để tôi tìm thấy chính mình?
Tôi có phải là cây đàn lia rách nát
bởi răng và móng tay
của đám đàn bà say xỉn?
Nếu không có ký ức
tôi không nhìn thấy ánh sáng
mà các vị thần Tartar
gọi tên
cũng như tia sáng - mớ kịch bản sai lầm.
Tôi được trả lại Eurydice
nhưng bước đi của cô ấy
sẽ theo tôi theo hướng nào đây?
Tại nơi sâu thẳm trong tôi
tôi đã bị ném ra ngoài.
Không còn hình bóng.
Không có ánh mắt.
Ngay cả máu của tôi
cũng đang cháy
trong vết thương người khác.
Tôi không đau đớn.
Và tôi hát.
Bởi vì tôi chẳng cảm nhận được gì.
THẦN KHÚC
Mỗi lần quay cuồng, kết
nối nhiều hơn
với những vết thương của
chính chúng ta
và những điều chúng ta
giăng mắc.
Ngày thêm kết nối và
nhiều rắc rối hơn
về ai đó chạm vào
chúng ta
đặc biệt với một ánh
nhìn.
Ngày thêm kết nối nhiều
hơn, nhiều hơn
ngày càng chăm chỉ như
những con kiến
Chúng ta đang cặm cụi ở
đâu
trong vũ trụ phẳng
này?
Vô hình
và (có lẽ?) không tồn
tại
Hàng triệu người đã bị
mắc kẹt.
Trong thành phố?
Trong tự nhiên?
Trên bầu trời?
Địa ngục?
Tôi không tìm thấy tôi
trong chính bản thân tôi.
* * *
Tôi là người Afghanistan,
một cô gái bình thường
đến từ bất kỳ quận nào của New York, hay Pretoria,
sự kiện tình cờ, một cảm
giác thoáng qua,
bài hát bị gián đoạn về
Thánh Saint Anne từ Balkans của tôi,
thảm cỏ nhựa trong
không gian của các phòng trưng bày nghệ thuật,
một hình nổi ba chiều
về những giấc mơ,
cơn ác mộng của riêng
tôi?
Đi sâu vào cái nhìn thấy
được và cái bí ẩn.
Cái không bao giờ tìm
thấy thay thế cái hiển nhiên
và tưởng tượng.
Tất cả những vật sống bị ép buộc triển lãm và thu hẹp,
giảm bớt.
NGHĨA TRANG HẠT NHÂN
Dưới
chân tôi,
Nghĩa
trang Hạt nhân
nở hoa.
Hương
thơm của mùa xuân
và con
chim đen
rộn rã
hót trên cành.
Sóng âm
thanh nén chặt
và vật
chất hiếm.
Như thể
ai đó thổi vào tai tôi
bằng
một cây sáo bị lãng quên
Không
có ánh sáng phông nền.
Một
giai điệu
đột
biến
giữa
những
đỉnh cao lởm chởm
của cây
kèn harmonica
Vũ trụ,
một
trái anh đào làm chết người,
đang
say nước nặng,
bị cắn
xé bởi khung cảnh cuồng nhiệt
của vườn
Cực lạc địa phương.
Trên
chiếc ghế dài xập xình,
một
thiên thần mắc bệnh bạch cầu
ngỡ
rằng Genesis phàm ăn
ở nghĩa
trang Hạt nhân.
* * *
Các nhà
triết học và nghiên cứu thần kinh khẳng định
không
có tôi, người yêu bạn
hay hủy
hoại bạn
là tập
thể tiềm thức.
Bàn tay
của bạn bên cạnh tôi,
cái
chết dữ dội của chúng sinh, thực vật, đại dương
và các
bài hát
chỉ là
sự sinh hóa phi mã. Và không ai
phải
chịu trách nhiệm về điều gì
bởi không
ai tồn tại như một ai khác.
Không ai, không một ai khác…
GOYA
BIỆT THỰ CỦA NGƯỜI ĐIẾC
18 thanh kiếm rô-bốt, 18
binh lính ảo
bắt đầu hành động vào tháng
tư. Thiết bị giết người tự hành.
Sẽ vô hiệu hóa kẻ thù bằng
súng máy siêu hạng mới nhất.
Các bài báo không có thêm
chi tiết. Nhưng họ sẽ sớm thu thập thông tin
trên mọi trang website
Một bức tranh đen nhức nhối
khác cho biệt thự của Người Điếc,
nơi ở của chúng ta.
Ác quỷ Asmodeas, ngày
Sabbath của phù thủy, các thuật toán tương tác
của lần hành quyết thứ Hai
vào tháng năm, vụ nổ súng của người lính nô lệ
từ Lascaux và Perperikón đến
Yoniverso,
tương lai nghệ thuật đương đại
quốc tế Biennial
ở Seville.
Nguyên tử của nhân loại, một
chương trình tự phát triển
chia thành kẻ giết người và
kẻ bị giết.
Chiến đấu với Cudgels.
Giấc ngủ của lý trí sinh ra
quái vật.
Và đâu là kết quả của giấc
ngủ sâu bên trong?
* * *
Các giả định bị chối từ, các
âm tiết sinh ra ảo giác
dưới ánh mắt dò xét.
Ánh sáng hình cầu chuyển hóa
các trường,
các phân tử khổng lồ của nhiễm
sắc thể với gia tài riêng.
Và mọi từ ngữ sẽ mơ hồ,
một dấu hiệu cô đơn cho thấy
sự kinh ngạc
trong không khí thất thường
của vũ trụ không có hình thức
và số lượng.
* * *
Trực giác bé nhỏ
trước sự hợp lý và bao la.
Những mầm cỏ sữa và sự bất định
nghịch ngợm cùng lén lút
trong hơi thở của phong trào
Brown.
Trong sự hỗn loạn được đánh
số,
dán nhãn với danh sách ẩn giấu.
Hoa bay hơi trên đồng cỏ
dâng hiến cho cực lạc
mà không chiến lược.
Vật chất lẫn lộn và thân mật,
không rõ nguồn gốc,
được xác nhận trên ổ cứng của
không gian
và xóa bỏ những điều có thể.
Lưu lại (cứu) tất cả điều
này? Trong từ ngữ này?
Gọn gàng và dứt khoát.
Giống như nó chỉ là sự giả tạo?
* * *
Ovid nhìn sông Danube.
Dòng nước bất ổn chảy từ từ
về phía Biển Đen - Pontic
Chỉ còn lại rất ít.
Đồng bằng ở hai bên như trái
đào bổ đôi
và lòng sông giống như cái hố,
cạnh của con dao sắp lao tới,
con dao lạnh giá.
Tất cả mọi thứ chỉ là hình
thức,
mọi thứ không hình thức
và khắc nghiệt.
HIỆN TƯỢNG LAZARUS
CÂU HỎI KHOA HỌC
Tại sao Người tinh khôn
bắt đầu luyện tập chậm? Bộ não đã làm gì
khi nó không phải là hành vi sản xuất?
Các quan sát được lưu trữ
mọi chuyển động tức thời làm rung vỏ não,
vô vàn lớp tế bào
và các kết nối nuôi dưỡng trở lại.
Điều gì đã tạo ra ký ức tiên tri?
Những tưởng tượng? Nhận thức cho trí tưởng tượng?
Thực tế hư cấu hay một hư cấu hiện tồn?
Liệu trí thông minh có nhận ra những gì không có trong em?
Không hay biết em có bắt được nó trong cuộc truy đuổi?
Ý thức có phải là thứ duy nhất tồn tại? Có phải lý do chúng ta xa lánh em?
Bộ não là gì? Bộ não là gì? Não tôi đã làm gì
khi em chết tôi không ôm lấy em, sao tôi không hét lên
trên các tầng trời: Hãy lui ra!
Hỡi Lazarus!
* * *
Không gì thay thế được tình yêu
Tình
yêu tựa mây trắng lướt qua
dưới
mặt trời trong
mỗi buổi chiều
màu
ngọc bích bối rối của kỳ nhông
những
tấm pin mặt trời quạt gió và cánh cò
cứu
những cánh đồng trong cơn hỏa hoạn
cứu
những bông hoa khỏi nắng mặt trời.
Nhưng
tôi không thể cảm nhận.
Tình
yêu, tình yêu, tình yêu.
Yêu
thương lấy chính tôi.
Và
yêu thương đồng loại.
Bất
chấp là ai.
* * *
Tồn tại hay
không tồn tại
Đó là câu hỏi.
Một sinh mệnh
tê liệt hóa thành con dao
Để tự chém
mình,
Rồi ngừng la
hét
tình yêu.
Giữa hai lựa chọn
làm sao chọn.
_______________________
Ulysses là tiểu thuyết của James Joyce xuất bản lần đầu năm 1922.
Nhà thơ Zhivka Baltadzhieva
Zhivka Baltadzhieva
Zhivka Baltadzhieva, Sofia, Bulgaria, 1947.
Bilingual poet, essayist, translator, author of several scripts, editor, Doctor
of Philology. She has published, among others, the following poetry books: „At
the End of the Green Forest“, „Fever“, „GenES“, „Escape to the Real“, „Sun“,
„Never“, „Rootless (Stateless) Mythologies“, „Alien Poem“, „Daylight“, „Solar
Plexus“. Her poems have been included in important anthologies of contemporary
poetry, published in Europe, the United States, Latin America, Asia and Africa.
Poets of Other Worlds Award from the International Poetic Fund; European Poetry
Prize „Clemente Rebora“; The Best Poet International Award of Chinese Poetry; International;
María Zambrano International Essay Award. In Bulgaria has been distinguished
with the National Poetry Awards: „Mother Language“, „Dimcho Debelianov“,
„Tsvetan Zangov“; twice National Prize for Translation.
GENERAL THEORY OF RELATIVITY
If all bodies attract each other,
how is it possible
the Universe is expanding?
And Einstein’s dark force?
Destruction? Death?
Disintegration?
Are we expanding?
And embracing everything
finally?
The Theory of Relativity
and Hubble’s telescope
some day
will gather their minimum of data,
proving that death
and all this horror of chemical reactions
only make us
omnipresent,
dark matter,
95 % of infinity.
But, God,
without the slightest recollection
that one day
in winter, or at the end of July,
someone
loved us
feverously.
* * *
Starts to cool down,
summer is over,
the trees seem more
alive today,
but how long is their
joy to last.
I look through the
window, I see how the light is changing,
How the leafs are moving
soundless.
Not seeing anything but
the breath of air.
Is it too little? Is it
too much?
* * *
The details are the most important…
The letter in the
pocket, forgotten and unreadable
after laundry and tumble
dry,
the gaze I looked
through, and passed by,
the voice of the unuttered,
the breath of a field,
shaking in instant reactions,
the everyday, and only,
face of my mother, who is gone.
The details are what we
love.
There are fewer and
fewer of them in this civilized word.
Industries, huge amounts
of the same nothing.
And not a drop of the
other. I was thinking the portrait
of the exhausted little
finger of your left hand
in the museum of the
most intimate memories,
But someone will
reproduce my mind, my heart too,
And I don’t know where
to shield you.
HOMER
Anticipating
I stopped seeing.
And now I wake up
in somebody else’s
eye.
Even this finger,
erasing the fire of my tear
is his finger.
It burn.
And hurts.
Hurts so much,
and I sing.
To stop feeling.
ULYSSES
In my sleep I was brought
to Ithaca’s shore,
a motionless body alone.
At first
nobody knew me.
And then nobody asked
anything.
I killed the suitors.
No longer
I have to sail through storms.
No longer to invent
No longer to invent
myself.
To invent anything.
To be someone
else.
I don't have to be.
Not even I dream
about Ulysses.
My escape
into reality
is completed.
ORPHEUS
They give me back
Eurydice
but I won’t see her shadow.
They give me back Eurydice
but with no memory of that love
descending into hell.
They give me back Eurydice
but with no way to and from
where? and to whom?
How am I to find myself?
Am I the lyre torn
by teeth and nails
of the bacchantes?
Without memories
I don’t see that light
the Tartar gods had spoken of
nor the rays – a sortilege
of script.
I am given back Eurydice
but in what direction
her steps will follow mine?
Descending down to my deepest me
I was thrown out.
With no shadow.
With no gaze.
Even my blood
is burning
in the wound of the Other.
I suffer nothing.
And I sing.
Because I don’t feel.
DIVINE COMEDY
Each time more
connected, whirling
over our own wounds
and the ones, which we
inflict.
More and more
connected and more fretful
about someone touching
us,
especially with a
glance.
More and more
connected, more
towards the ants.
Where are we ploughing to
in this flat universe?
Invisible
And (perhaps?)
non-existent
Manymillions of
stumped.
In the city?
In nature?
In the skies?
Hell?
I don’t find me in
myself.
* * *
Am I an Afghan,
a common girl from any common New York borough,
or Pretoria,
a chance event, a fleeting sense,
my Saint-Grandmother-from-the-Balkans’s
interrupted song,
the plastified grass at art
galleries’ spaces,
a hologram of your dreams, my own
nightmare?
So much diving into the visible and into the
mystery.
The never-found replaces the evident
and the imaginary.
All things live condemned to exhibition and
diminish,
diminish.
THE NUCLEAR CEMETERY
STRESSED POEM
Under my feet
the Nuclear Cemetery
blooms. Scents of
spring
and a blackbird
on the quickened branches.
Compressed sound waves
and rarefied matter.
As if someone breathes me
in
on a forgotten
flute
No backdrop light.
A mutant melody
between
the
jagged
peaks
of Universe’s
harmonica,
a lethal cherry,
drunk with
heavy water,
bitten by the
zealous
scenery
of the local
Paradise.
On the squeaky bench
an angel
with leukaemia
imagines
a voracious
Genesis
in the Nuclear
Cemetery.
* * *
Philosophers and neuro-researchers insist
that there is no me, that who loves you
or destroys you
is the subconscious
collective. Your hand next to mine,
the violent death of beings, plants, oceans
and songs
are just galloping biochemistry. And no one
is responsible for nothing
because nobody exists as
someone.
Nobody, nobody…
GOYA
THE DEAF MAN'S VILLA
18 robots SWORDS, 18 cyber
soldiers
enter in action this April.
Autonomous killer devices.
Will neutralize the enemy
with the newest
super machine gun.
The papers don’t give more
details. But soon they will be crawling
on every webpage.
Another aching Black
Painting for the Deaf Man's Villa,
the domicile of our being.
Asmodeas Demons, Witches'
Sabbath, interactive algorithms
of May Second Executions and
explosive fire by mamelukes
from Lascaux and Perperikón
to YONIVERSO, the future
Contemporary Art
International Biennial
in Seville.
The human atom, a
self-evolving program
breaking down into the
killed and the killer.
Internal Duel with Cudgels.
The sleep of reason produces monsters.
And the sleep inside the
reason?
* * *
Subjunctives dejected,
syllables hallucinated
under the rust of gazes.
The spherical light metabolizes the fields,
huge molecules of chromosomes with a promiscuous
fortune.
And every word will be ambiguous,
a lonely sign of my astound
in the erratic air
of Universe without
form or quantity.
* * *
Small intuitions
in front of the logical and immense.
Sprouts of milky grass and naughty, stealthy uncertainty
in the breath of the Brownian movement.
In the chaos
numbered, labeled and with a hidden
Property List
Flowers evaporate the meadow
devoted to ecstasy without strategies. Matter
confused and intimate, with no known origin,
confirmed on the hard drive of space
and discarded of possible things.
Save all this? In the word?
Compact and definitive.
Like is it only
the artifice?
* * *
Ovid
looks at the Danube.
Unsettling water slowly flows
towards the Black Sea - the
Pontic
There is little left.
The flatland at the sides
resembles a bisected
peach
and the riverbed is like the
pit, the rib of the upcoming,
the cold knife.
Everything is a form,
everything formless
and inclement.
LAZARUS
SCIENTIFIC QUESTIONS
Why is Homo
Sapiens so slow
to start
practicing as such? What does the brain do
when it isn’t
manufacturing behaviour?
The stored
observations
and instant
commotions shake the neocortex,
its numerous
cellular layers
and retro-feeding
connections
What is the
memory-oracle making?
Imaginations for
the perception? Perceptions for the imagination?
Fictitious
realities or one fiction of realities?
Does intelligence
recognize what is not inside her?
Does she,
unaware, captures it in flight?
Is consciousness
the only thing existing? Is that why something
ours shuns her?
What does the
brain? What does the brain? What does my brain do
when you die and
I don't embrace you, I don't scream
to the heavens: Come forth,
Lazarus!
* * *
No, it cannot be
anything other
than love, love, love.
Love the whiteness of
the cloud passing
by the low sun, the
confused emerald
of the salamander, the
solar
panels and storks that
open up and fan out
to avoid burning the
fever in the field and to not wilt
the orange blossom, and
the sun. No, nothing else
can’t be felt. Love,
love, love. Love even
yourself. And the fellow
man.
In spite of him.
* * *
To be, or to be.
That is the question.
One numb being, turned knife
To slash himself,
To stop screaming
love.
To be, or to be.