Vyacheslav Kupriyanov (LB Nga)

Mai Văn Phấn & Đinh Xuân Dũng dịch từ tiếng Nga

 

 

Nhà thơ Vyacheslav Kupriyanov

 

 

 

Vyacheslav Kupriyanov là nhà văn, nhà thơ và dịch giả người Nga. Hội viên Hội nhà văn Liên bang Nga. Ông từng đoạt giải văn học Bunin năm 2010. Những bài thơ của Kupriyanov, đặc biệt là thơ tự do (ông được coi là một trong những người sáng lập thể thơ tự do ở Nga cùng với Vladimir Burich, Arvo Mets và Gennady Alekseev) đã được dịch ra hơn bốn mươi thứ tiếng. Các tập thơ của ông được dịch sang tiếng Đức, đã được các nhà phê bình Đức đánh giá cao. Tháng 2/1997, tập thơ "Лупа железного времени" (tạm dịch: Kính lúp thời gian sắt) của ông đã đứng vị trí thứ nhất trong danh sách những cuốn sách hay nhất của Đài phát thanh Tây-Nam Đức. Tháng 11/2003 tuyển tập thơ "Телескоп времени" (tạm dịch: Kính viễn vọng thời gian) ở vị trí thứ nhất (do 35 nhà phê bình hàng đầu nói tiếng Đức bình chọn).

 

 

 

KHÔNG ĐỀ

 

Sinh ra lúc ấy tôi đã không còn

Hoa nở khi rễ quấn quanh tôi

Chiêm ngưỡng ánh sáng khi tôi quen bóng tối

Khám phá mọi điều mà tôi không còn thấy

Những cơn gió lang thang bập bùng biển trời

Mùi của mưa từ những đám mây rơi hoài bỡ ngỡ

Sự gian trá của con người, sự quan tâm, tình yêu của họ

Thật tiếc hoa không nghe thấy tôi nói hãy cẩn thận hơn

Hoa sẽ không thấy tôi nhìn bóng của hoa nằm xuống

Hoa sẽ gọi đó là một khoảng thời gian khác

Và sẽ không biết rằng tôi đang yêu hoa nhiều hơn

Hơn tất cả những người yêu hoa trên thế gian.

 

1

 

Và anh ấy đã yêu đôi môi cô,

Nhưng nó đã nở ra giống chiếc bánh mỳ,

và anh thậm chí đã thôi nhìn vào đồ ăn.

Đôi má anh ấy hóp

nhưng vẫn nhớ hương vị đôi môi,

mắt anh ấy trũng sâu,

nhưng vẫn thấy cô ngay trong độ sâu ấy,

lưỡi của anh ấy khô

và không thể hét lên với cô điều đó,

Khi cô ấy

không nhận ra

anh.

 

2

 

Từ nụ hôn của cô,

trước khi chết,

anh đã cố gắng sống sót trong thời gian dài,

đặt lên đôi môi tuyết, và cây ngải cứu

chạm vào vỏ mốc của cây bạch dương,

lang thang trong đêm tối, kiếm tìm hồ nước,

được truyền từ rễ của những ngôi sao băng,

quấn mình trong sương mù,

được chữa trị trên con đường xa,

một giấc mơ mà cô ấy cũng giống như bao người khác, -

anh được chăm sóc từ lâu bởi những bàn tay khác,

những đôi môi khác nói chuyện với anh,

được mặc định là tiếng sóng xô bờ, tiếng bát đũa leng keng,

và anh đã cố gắng sống sót trong thời gian rất dài,

tuy nhiên, sau khoảng 40 năm anh ấy chết

mà không kịp để cảm nhận trước cái chết

hoặc bây giờ cuối cùng họ sẽ ở bên nhau,

hoặc chỉ bây giờ

họ chia tay mãi mãi.

 

3

 

Là một thành viên của xã hội tự do,

anh ấy đột nhiên ngừng coi trọng mọi người,

đã đi vào bản thân,

nghĩa là đi vào phần riêng tư nhất,

mà không thông báo.

Tất cả sự cô đơn

đã đi ngang qua

bằng đôi cánh của quỷ,

bằng những lá thư đã cũ,

bằng những chiều mưa.

 

Chúng tôi thường xuyên làm công việc của mình,

chịu trách nhiệm

và nhận được lợi ích,

anh ấy, nhất định, bị đồng loạt chỉ trích,

nhưng anh ấy, thật tiếc

đã không có bất cứ liên hệ nào với các vì sao

và nhanh chóng thuộc về

những chiếc lá rụng, đất sét,

cỏ ban sáng

của mùa hè

đang tới.

 

4

 

Hãy viết cho chúng tôi một bức thư bất kỳ

bởi vì cạnh đó,

trên đó chúng ta vẫn đi bộ,

nói cho tôi biết họ đã tiếp nhận bạn,

những người không hề biết bạn,

nhưng về họ chúng ta vẫn nhớ

có một cảm giác kỳ lạ với họ

chúng ta đang chờ đợi cuộc gặp gỡ tất nhiên;

 

hãy mô tả rằng đã chạm tay vào những ngôi sao,

chúng ta chỉ có thể chạm chúng bằng mắt,

hãy nói cho biết, hoa của chúng ta có xứng đáng không

gốc rễ đó, trong đó họ đã ẩn nấp,

hãy nói, kết thúc,

sống có hương vị không

và mùi vị của nước tĩnh lặng

và trọng lượng

những lời nói

của chúng tôi.

 

 

 

CÙNG NHAU

Gửi vợ tôi Natasha Rumarchuk

 

Cùng một thời gian

đã bao quanh chúng ta

dường như trong quá khứ

không có điều gì đưa chúng ta đến gần nhau

và bỗng nhiên

chúng ta được sinh ra

cùng nhau

 

Bản chất vấn đề không chỉ là

chúng ta xuất phát

từ những ban đầu cùng nhau

nhưng ra đi

vào những khoảnh khắc khác biệt

 

Đơn giản là trước em

tôi không tồn tại

dành cho em

 

và trước tôi

em không tồi tại

dành cho tôi

 

Bây giờ tất cả thời gian của chúng ta

bọn trẻ

cùng với nhau

 

Khi chúng ta lớn lên

chúng ta đi theo nhau

chúng ta không bao giờ già đi cả.

 

 

 

MUỐI CỦA HẠNH PHÚC

 

Cùng với bạn

chúng tôi đã ăn

một pút muối*

để đổ lên nhau

những giọt nước mắt mặn

riêng biệt.

 

* đơn vị trọng lượng Nga

 

 

 

BÀI HÁT CỦA ODYSSEY

Khi tàu của tôi cập bến,

Một bài hát theo tôi lên bờ,

Bài hát trước kia chỉ lắng nghe tiếng biển,

Nơi lời ca át cả tiếng gọi của nàng tiên cá.

Trong đó chứa đựng những nguyên âm ẩm ướt,

Những nguyên âm cất lên trong bản dịch vô vị

Từ ngôn ngữ phiêu bạt đến ngôn ngữ bến bờ.

 

Tôi yêu em bằng giọng khàn của chim hải âu,

Bằng tiếng kêu đại bàng, bay đến mùi gan của thần Prometheus,

Bằng sự im lặng ngàn lần của những con rùa biển,

Bằng tiếng kêu của cá nhà táng, muốn trở thành tiếng gầm thét

Bằng vở kịch câm được biểu diễn bằng xúc tu bạch tuộc,

Từ đó tất cả rong tảo biển đã đứng dựng lên.

 

Tôi yêu em bằng tất cả cơ thể của tôi, đã rời khỏi biển,

Bằng các con sông, bằng các nhánh của Amazon và Mississippi,

Bằng tất cả những hoang mạc, tỏ vẻ mình là biển.

Em có nghe thấy cát đổ đầy trong cổ họng khô khốc của tôi.

 

Tôi yêu em bằng cả trái tim, lá phổi và đôi mắt,

Tôi yêu em bằng cả vỏ trái đất và bầu trời đầy sao,

Bằng cả thác nước đổ và bằng cả phép chia động từ,

Tôi yêu em bằng cả những cuộc xâm lược Châu Âu của người Hung nô,

Bằng cuộc chiến tranh trăm năm và ách thống trị của người Tarta-Mông cổ,

Bằng cuộc khởi nghĩa của Spartacus và cuộc Đại di cư của các dân tộc,

Bằng Cột trụ Alexandria và Tháp nghiêng Pisa,

Bằng khát vọng của dòng hải lưu Gulf Stream để sưởi ấm Bắc Cực.

 

Tôi yêu em bằng chữ cái của định luật hấp dẫn

Và bằng bản án của tội tử hình,

Tội tử hình khi rơi vĩnh viễn

Vào tam giác quỷ Bermuda không đáy của em.

 

 

 

HỒ TRONG NÚI

 

Lỗi kiến tạo

Nhiều kim tự tháp Ai Cập đã bị phá vỡ từ đây.

Nhưng mọi thứ đã chứa đầy nước tinh khiết nhất

Bầu trời sẽ không cảm thấy mệt mỏi khi phản chiếu

Có thể trong hi vọng được rửa sạch từ các vì sao

Có lẽ đây là nơi chúng bắt được các vì sao

Không chỉ bắt người phụ nữ đang tắm

Mặc dù cô ấy có thể khá lạnh

Có thể cô ấy hét lên vì mát mẻ

Có thể cô ấy sợ hãi bởi độ sâu

Cũng như sợ hãi những gì đang hiện hữu

Trong hố sâu nơi trí óc của tôi

Nơi đó nước đã chảy bằng từng ấy

Và cô ấy đã ở đó một mình giữa bao điều

Bị tôi lãng quên trong vô vọng

Mặc dù chỉ vì cô ấy

Trong nước bầu trời phản quang.

 

 

 

ÁM ẢNH

 

Người yêu ơi

đừng sợ

tôi không bị treo cổ

đơn giản

đây là áo choàng của tôi

bị mắc vào cành cây đã gãy

nơi chúng ta đã ngồi

 

Người yêu ơi

đừng dừng lại

Tôi không bị mất đầu

đơn giản

đây là cái mũ của tôi

theo đuổi em

trong gió lạnh

 

Người yêu ơi

đừng lo lắng

tôi sẽ không chết đuối

đơn giản

tôi đã làm gì

khi không có áo choàng và mũ

chỉ từ mặt nước và cây cầu.

 

 

 

ÁC MỘNG NGUYÊN TỬ

 

Nguyên tử giận giữ ngủ ở rìa thế giới thu nhỏ

Nó được ru ngủ bởi dấu + và dấu -

Nó đang mơ

Sự trốn chạy hoảng loạn của các electron

Cũng giống như sự chảy máu chất xám

Hướng đến những đồng tiền dễ dàng

Nó sợ

Như thể nó mất nguyên tử khối của mình

Như thể nó bị thương

Trong cuộc thi đua với lực đẩy của hạt nhân

Nó đang mơ

Rằng nó được bịt kín bằng nhựa hổ phách vũ trụ

Giống như con ong đã không còn cho mật

Nó đang mơ ác mộng cuộc nổi dậy của các khối lượng kích động

Chống lại mọi thứ

Không tuân theo quán tính của những khối lượng lạc hậu

Nó đang mơ một quả bom nguyên tử nguyên chất sợ hãi

Thả xuống một nguyên tử hydro cô đơn

Vào bảng tuần hoàn Mendeleev,

 

 

 

CHIẾN BINH LA MÃ ĐÃ GIẾT CHẾT ACSIMET

 

Chiến binh La mã đã giết chết Acsimet

Rất ít ai đó ở đấy dám vẽ một vòng tròn

Trên mảnh đất đáng lẽ phải thuộc về họ

Không nên bị giới hạn trong một vòng tròn như thế

Chiến binh La Mã cầm gươm đi giết Acsimet

Chiến binh Đức với ngọn lửa Hy Lạp

Đi đến giết chết Acsimet

Như thể anh ấy lay động trái đất bằng một đòn bẩy

Rất ít ai đó và bằng thứ gì đó

Với Patriot và tomahawk

Đi đến giết chết Acsimet

Như thể anh ấy thay thế nước của đại dương

Rốt cuộc, nó không hề bị ảnh hưởng theo bất kỳ cách nào

Theo vòng xoáy lịch sử của Acsimet

Thế nhưng đất đã được phân chia một cách chính xác

Trên các vòng tròn và hình cầu của sự ảnh hưởng

Nhưng vụ giết người này đã không tác động đến lịch sử

Có rất ít những vụ giết người khác

Cũng không làm ảnh hưởng đến lịch sử

Mặc dù trong lịch sử đó

Và những gì chính ta có bây giờ

Phải chăng đó là lịch sử

Mặc dù nó phát triển theo hình xoắn ốc.

 

 

 

***

 

Điều nhỏ bé đã thức dậy

Từ chiếc hộp của người ăn xin.

Một số người qua đường chạy đến giúp đỡ

Tìm kiếm những điều bé nhỏ.

Một số người đặt thứ gì vào đó

Lấy ra từ túi của mình.

Một số người đã thêm gì đó

Cũng lấy ta từ các túi của mình.

Một số người giản đơn

Vội vã đi qua.

Bởi vì đối với họ đó là tất cả

Những điều bé mọn.

 

 

 

  

 

Вячеслав Куприянов

 

 

Вячеслав Куприянов : Русский писатель, поэт и переводчик. Член Союза писателей России. Лауреат Бунинской премии (2010). Стихи Куприянова, особенно свободные стихи (верлибр, одним из родоначальников которого он считается наряду с Владимиром Буричем, Арво Метсом и Геннадием Алексеевым), переведены более чем на сорок языков мира. Менее популярна его проза – из-за её усложнённости и ориентации на столкновение и интерференцию различных традиций; она более известна в переводах на немецкий язык. Его стихотворные сборники в переводе на немецкий язык получали высокую оценку немецких критиков: в феврале 1997 года его «Лупа железного времени» была на первом месте в «Списке лучших книг Юго-Западного радио», а сборник «Телескоп времени» – на первом месте в ноябре 2003 года («Список…» определяют тридцать пять ведущих немецкоязычных критиков).

 

 

 

***

 

Родись когда меня уже не будет

Расти  цвети когда меня обовьют корни

Любуйся светом когда тьма ко мне привыкнет

Открой для себя все что я уже не увижу

Порывы ветра мерцание моря и неба

Запах дождя уходящего из облаков в мою землю

Коварство людей их любовь и заботу

Жаль не услышишь я говорил будь осторожней

Не увидишь как я глядел на паденье твоей тени

Ты назовешь своим это другое время

И не узнаешь что я любил и люблю тебя больше

Чем все кто тебя полюбит на белом свете

 

1

 

И он полюбил ее губы,

но они раздавались, как хлеб,

и он перестал даже смотреть на пищу.

Его щеки ввалились,

но он все помнил вкус ее губ,

его глаза запали,

но и в той глубине они видели только ее,

язык его высох,

и он не смог ей крикнуть об этом,

когда она

его

не узнала.

 

2

 

От ее единственного поцелуя,

прежде чем умереть,

он долго старался выжить,

прикладывал к губам снег, полынь,

прикасался к белой коре березы,

ночами блуждал, искал озера,

настоянные на корешках упавших звезд,

в туман закутывался,

лечился дальней дорогой,

сном, в котором она была похожа на многих, –

его долго выхаживали другие руки,

его заговаривали другие губы,

ему прописывали шум прибоя, звон посуды,

и он очень долго старался выжить,

и все-таки лет через сорок умер,

так и не успев почувствовать перед смертью,

то ли теперь наконец они будут вместе,

то ли только теперь

они навсегда расстались.

                         

3

 

Являясь членом свободных сообществ,

он вдруг перестал со всеми считаться,

ушел в себя,

т. е. в ту часть себя,

которая не подлежит огласке.

Все одиночества

прошелестели мимо

крылами демона,

старыми письмами,

дождливыми вечерами.

 

Мы, регулярно делающие свое дело,

сознающие ответственность

и приносящие пользу,

его, несомненно, единодушно бы осудили,

но он, к сожалению,

уже не имеет никакого отношения к звездам

и принадлежит скорее

опавшим листьям, глине,

яркой траве

грядущего

лета.

 

4

 

Напиши нам хоть одно послание

из-за той кромки,

по которой мы еще ходим,

расскажи, как приняли тебя те,

которые о тебе ничего не знали,

но о которых мы еще помним

и со странным чувством тоже с ними

ждем неминуемой встречи;

 

опиши, каковы на ощупь звезды,

которые мы трогаем только глазами,

поведай, достойны ли наши цветы

тех корней, в которых они скрывались,

сообщи, наконец,

есть ли вкус у живой

и запах у мертвой воды

и вес

у сказанных нами

слов

 

(Можно перевести только второе!)

 

 

 

 

ДРУГ С ДРУГОМ

                    Моей жене Наташе Румарчук

 

Одно и то же время

окружало нас

казалось что в прошлом

нас ничто не сближало

и вдруг оказалось

что мы родились

друг от друга

 

Суть не просто в том

что мы происходили

из общего начала

но уходили

в разные дали

 

Просто до тебя

меня не было

для тебя

 

и до меня

тебя не было

во мне

 

Теперь мы все время

дети

друг другу

 

Пока мы растем

друг вслед за другом

мы никогда не состаримся

 

 

 

СОЛЬ СЧАСТЬЯ

 

Вместе с тобой

съели мы

пуд соли

чтобы лить друг по другу

соленые слезы

врозь

 

 

 

ПЕСНЬ ОДИССЕЯ

Когда мой корабль причалит к берегу,

Вместе со мной сойдет на берег песня,

Её прежде слушало только море,

Где она соперничала с зовом сирен.

В ней будут только влажные гласные звуки,

Которые так звучат в бледном переводе

С языка скитаний на язык причала:

 

Я люблю тебя охрипшим криком морских чаек,

Клекотом орлов, летящих на запах печени Прометея,

Тысячеликим молчаньем морской черепахи,

Писком кашалота, который хочет быть ревом,

Пантомимой, исполненной щупальцами осьминога,

От которой все водоросли встают дыбом.

 

Я люблю тебя всем моим телом, вышедшим из моря,

Всеми его реками, притоками Амазонки и Миссисипи,

Всеми пустынями, возомнившими себя морями.

Ты слышишь, как их песок пересыпается в моем      пересохшем горле.

 

Я люблю тебя всем сердцем, легкими и зеницей ока,

Я люблю тебя земной корой и звездным небом,

Падением водопадов и спряжением глаголов,

Я люблю тебя нашествием гуннов на Европу,

Столетней войной и татаро-монгольским игом,

Восстанием Спартака и Великим переселением народов,

Александрийским столпом и Пизанской башней,

Стремлением Гольфстрима согреть Северный полюс.

 

Я люблю тебя буквой закона тяготения

И приговором к смертной казни,

К смертной казни через вечное падение

В твой бездонный Бермудский треугольник

 

 

 

 

ОЗЕРО В ГОРАХ

 

Тектонический разлом

Отсюда выломано немало египетских пирамид

Но все заполнила чистейшая вода

В ней не устает отражаться небо

Возможно в надежде отмыться от звезд

Возможно здесь оно и вылавливает звезды

Не хватает только купающейся женщины

Хотя ей было бы довольно зябко

Возможно она бы вскрикивала от прохлады

Возможно ей было бы страшно от глубины

Так же страшно как оказаться

В бездонном провале моей памяти

Куда уже столько воды утекло

И она там одна среди многих

Безнадежно забытая мною

Хотя только ради нее

В той воде все еще отражается небо

 

 

 

НАВАЖДЕНИЕ

 

Любимая

не пугайся

я не повесился

просто

это мой плащ

зацепился за обломанный сук

на котором мы сидели 

 

Любимая

не останавливайся

я не потерял голову

просто

это мою шляпу

гонит за тобой

холодный ветер

 

Любимая

не волнуйся

я не утону

просто

что мне было делать

без плаща и шляпы

только с моста да в воду

 

 

 

КОШМАР АТОМА

 

Атом яростно  спит на краю своего микромира

Его укачали плюсы и минусы

Ему снится

Паническое бегство электронов

Так похожее на утечку мудрых  мозгов

В сторону легких денег

Ему страшно

Словно он теряет свой атомный вес

Словно он терпит поражение

В соревнованиях по толканию тяжелого ядра

Ему снится

Что он замурован в янтарной смоле вселенной

Как пчела уже не дающая меда

Снится кошмар восстания критической массы

Против любой личности

Не согласной с инерцией косных масс

Снится испуганная чистая атомная бомба

Сброшенная одиноким атомом водорода

На побледневшую таблицу Менделеева

 

 

 

РИМСКИЙ ВОИН ИДЕТ УБИВАТЬ АРХИМЕДА

 

Римский воин идет убивать Архимеда

Мало ли кто там осмелился чертить круги

На земле которая должна принадлежать нам

И не должна быть ограничена кругом

Римский воин с мечом  идет убивать Архимеда

Германский воин с греческим огнем

Идет убивать Архимеда

Будто это он рычагом колышет землю

Мало ли кто и мало ли с чем

С пэтриотами и томагавками

Идет убивать Архимеда

Будто это он вытесняет воду океанов

Ведь это все равно никак не повлияло

На ход истории по спирали Архимеда

Зато земля была правильно поделена

На круги и сферы влияния

Но на историю это убийство не повлияло

Да мало ли других убийств

Которые никак не повлияли на историю

Хотя на какую историю

И то что мы имеем сейчас

Разве это история

Хотя она и развивается по спирали

 

 

 

***

 

Мелочь просыпалась

Из опрокинутой жестянки нищего.

Некоторые прохожие бросились помогать

Искать раскатившуюся мелочь.

Некоторые незаметно положили что-то

В свои карманы.

Некоторые добавили что-то

Из своих карманов.

Некоторые просто

Спешили пройти мимо.

Ибо для них все это

Слишком мелко.