Vẻ đẹp và quyền năng của thơ ca - Mai Văn Phấn

Vẻ đẹp và quyền năng của thơ ca

(Tham luận tại Liên hoan thơ châu Á-Thái Bình Dương
lần thứ nhất – Ngày 2/2/2012 tại Tp. Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh)




 

 

Mai Văn Phấn

 

Dù được viết theo bất kỳ khuynh hướng nào, thơ ca luôn mang vẻ đẹp nguyên khởi, nhằm phục sinh, tái tạo thế giới, luôn đối lập với cái ác, xấu xa, gian tà... Thơ ca là ánh sáng đẩy lùi bóng tối, là nước mát làm xanh tươi mặt đất, là vị thuốc chữa lành những vết thương tâm hồn, đánh thức thiên lương con người để họ sống nhân hậu thân thiện hơn, không rơi vào vũng lầy tha hóa.

 

Lịch sử, tâm lý, tập tục truyền thống của mỗi dân tộc đã tạo nên những mật mã trong ngôn ngữ, vừa hiển ngôn vừa bí ẩn sau những thủ pháp, vần điệu, những loại hình như tục ngữ, dân ca, và… Thơ. Tất cả đã cháy lên, như ngọn lửa bất diệt soi chiếu tầm vóc một dân tộc. Nó đã trở thành tài sản tinh thần của dân tộc Việt qua mấy ngàn năm dựng nước và giữ nước. Đồng hành với lịch sử, những bài thơ hay, câu thơ hay sáng lên lý tưởng đẹp đẽ của độc lập dân tộc và giá trị nhân văn cao cả, tạo nên nội lực, sức mạnh phi thường để chúng tôi giành lại đất nước.

 

Qua mỗi giai đoạn lịch sử, những cuộc giao lưu giữa các nền văn hóa đã làm thay đổi, phong phú thêm những quan niệm thi ca. Quan niệm mỗi nền thi ca chỉ có giá trị trong ngôn ngữ mẹ đẻ là phiến diện và nghèo nàn, không thể tồn tại  lâu khi những cuộc giao thương, di dân, hội nhập trong lịch sử đã mang đến cho thơ những quan niệm mới. Nó như luồng gió mạnh bên ngoài ùa vào làm thay đổi, phồn sinh những quan niệm có sẵn. Phong trào Thơ mới (1930 – 1945)  là ví dụ điển hình. Đó kết quả của quá trình giao lưu văn hóa Đông-Tây ở đầu thế kỷ XX vừa qua.

 

Chúng ta đang sống trong một thế giới còn nhiều cách biệt giữa các dân tộc, giữa con người với nhau còn xa lạ, đôi khi là hố thẳm. Thơ ca luôn là cầu nối, là bàn tay chân thành, giọng nói ấm áp để chúng ta tìm đến với nhau, cảm thông, thấu hiểu nhau hơn. Nhờ có thơ ca, chúng ta được chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ diệu và bí ẩn, cũng như thấy được khí phách, sức mạnh tinh thần của từng dân tộc. Chúng ta tựa vào thơ ca để ngày thêm hoàn thiện, thay đổi, lớn lên và bình đẳng với các dân tộc trên trái đất.

 

Thơ ca với muôn vàn những quan niệm khác nhau, luôn được biến cải, hoàn thiện, phong phú cùng với thời gian, tựa như cây lớn trong trời rộng tỏa thêm nhiều cành nhánh. Mỗi cá thể sáng tạo đều chọn cho mình con đường riêng biệt, nhưng mọi nhà thơ đều chung một đích đến là khám phá và tôn vinh cái Đẹp. Nhà thơ thường đơn độc khi sáng tạo với cái tôi riêng biệt, duy nhất của mình;  nhưng trong sự riêng tư, tưởng như đơn độc ấy, anh ta đã gặp nhân loại, gặp cội nguồn những khát vọng, chạm mặt mơ ước của loài người về một thế giới hòa bình, không kỳ thị sắc tộc, tôn giáo, vượt lên sự khắc nghiệt của chiến tranh, thiên tai, bạo loạn… Đó là thế giới của những giá trị nhân văn cao cả. Do vậy, tầm vóc của thi sĩ nhiều khi không nằm ở vấn đề mà anh ta đặt ra, mà ở cách tiếp cận, cách dồn nén cảm xúc đến tột đỉnh cho một vấn đề tưởng chừng đơn giản, nhưng hiệu quả của nó thật lớn lao và bất ngờ. Ánh sáng của nó soi rọi cho bạn đọc nhìn thấy những mối quan tâm lớn của thời đại, tính cập nhật của đời sống.

 

Chúng ta nhận ra thơ ca đích thực, dù được chú trọng hay thờ ơ, được tôn vinh hay bị lợi dụng nó vẫn luôn tỏa sáng.

 

Nên biết việc bộc lộ tình cảm của con người nhiều khi chỉ là cái cớ chứ không phải mục đích chính yếu của thơ ca. Thơ ca vốn tạo ra thế giới riêng biệt mà chỉ nhà thơ mới có. Tất cả hiện tượng đời sống, mối quan hệ giữa con người với con người, con người với thiên nhiên là “chất liệu” để nhà thơ đặt vào trong không gian riêng biệt và kỳ ảo của mình. Thơ ca thường không áp đặt mà mở cánh cửa để độc giả đi vào thế giới của nhà thơ, đúng hơn là nhà thơ luôn dẫn dắt, khêu gợi để độc giả tự mở cửa tâm hồn mình, để họ thấy được những kỳ diệu và bất ngờ, giống như ai đó tự tìm được kho báu ngay trong ngôi nhà của mình.

 

Kiếm tìm chỗ đứng cho thi ca Việt trong khu vực và thế giới ngày nay là cơ hội và thách thức to lớn đối với các nhà thơ ViệtNam đương đại. Chúng ta sẽ lệch nhịp, và, bị quên lãng nếu cứ giữ mãi những quan niệm cũ. Chúng ta cần phải tiếp xúc với con đường nghệ thuật và tư tưởng mà thi ca thế giới đã đi để tiếp biến và sáng tạo những giá trị mới, riêng biệt. Chúng ta cần xác định chính xác và chân thực thơ Việt đang ở đâu và cần phải làm gì. Tôi luôn khao khát và tin tưởng thơ chúng ta sẽ tạo được khuynh hướng hiện đại cách tân mang đậm bản sắc Việt. Nếu vẻ đẹp của thơ là tính nhân văn thì quyền năng của thơ chính là sự tái tạo khả năng cảm xúc và suy tưởng, làm xuất hiện những giá trị tinh thần mới, một thế giới mới.

2/2012

M.V.P



- Rút từ cuốn sách “Không gian khác”, NXB Hội Nhà văn, 2016

 




 

 

The beauty and power of poetry



Mai Văn Phấn


Whether be written with any  trend, poetry is always carrying the beauty of primordial, to the resurrection, recreate the world, forever opposed to the bad and evil. Poetry is the light push back the darkness, the cool water to make the earth  verdant, is an effective remedy healing soul wounds, awaken the good conscience of the humankind to make them couldn't fall into the marsh of depravity, to live the more goodness-friendly living.


History, psychology, traditional practices of each nation... has created the codes in their language, it's both explicit and also enigmatic behind the signals of rhymes, proverbs, folk songs, and... Poetry. All burned up, as the eternal flame illumined the stature, characteristic of the nation. It has become the spiritual property of the Vietnamese people over thousands of years of building and defending the country.  Together with history, the excellent poems, the nice verses hanging up the beautiful ideal of national independence and the lofty values of human culture, creating internal resources and extraordinary power to  reclaim our country, in the past.


Through each historical period, the exchanges between cultures has  make changed, more enriched for the conception of poetry. Conception poetry of each nation is valid only in native language is unilateral and poverty, can not survive for long run when the trades-in, migration and integration in  history brought to poetry the new conceptions . It's as strong winds from outside rushing in making changes, prosperousness the traditional living concepts available. New Poetry Movement (1930 - 1945) is a typical example - the result of cross-cultural East-West in the early twentieth century.


We live in a world still much gap between nations, between people unfamiliar with each other, sometimes a very deep pit..., poetry as a bridge, a hand sincere, warmly voice for us to come together, empathetic, understanding each other better. Thanks to poetry, we been admire the miraculous beauty, mystery... as well as seeing mental strength epiphany and potential of  that nation. We are leaning on poetry to improving every day, changing, growing up and equality among nations on earth.


Poetry with a myriad of different concepts and differences, always modified to be perfect, rich together with time like a large tree in wide sky grafting more branches. Each creative individual will choose for him the separate path, but all poets have the same destination is to exploring and honouring the Beauty. Poets often lonely in creating with separate ego, his only, but in the privacy, seemed like lonely, he met with humanity, he been seeing the source of aspiration, face to face the dream of mankind of a peaceful world, without discrimination of race, religion, beyond the rigors of war, natural disaster, riot… It's the world of the human cultures values. Therefore, the stature of poet mostly is not in the problems that he set out, but in the way to he approaching, the way to pent-up emotions to the peak for a seemingly simple problem, but its performance was great and unexpected. The light illuminates for its readers to see the major concerns of the times and update of life. Unexpected poetry speak up the sincerely language. And, sincerity is always the leading art of poetry.


We recognize that the real poetry, although to be attach special importance to to or indifferent, to be glorified or taken advantage of always shines.


It should be noted that all attitude, tone of human emotions in much of times as an excuse, not the purpose of poetry. Poetry creates a separate world that only the poet has it. All phenomena of life, the relationship between man to man, man with nature is "material" so the poet put into separate space and his miraculous. Poetry does not impose that often opens the door for readers into the world of the poet, exactly rather  than, the poet guiding, suggestion for the reader open the door of his soul himself, that they may see the wonders and unexpected, like someone found the  treasure just right in his  own home.


Searching position for a Vietnamese poetry in the region and the world today is an opportunity and challenge for the contemporary poet Vietnam. We will be left behind, and, forgotten if you still holding the old concepts. Absolutely necessary to contact with the way of art and idea that the poetry of the world has go on to create new values and separate. We need to determine accurate and authentic is where the Vietnamese poetry standing and what we need to do. I crave and believe we will create the poems are modern innovations tend bearing the deep characteristic of Vietnam. If the beauty of poetry is the beauty of a flower permeates the human culture, so the power of poetry is to replicate emotions and idea, bring out the values of the new spirit, a new world.


(Presentation at the poetry festival in Asia-Pacific, the First in Quang Ninh and Hanoi, 2/2012)


English trans. by Trần Nghi Hoàng

 




 

 

 

BÀI KHÁC

image advertisement
image advertisement
image advertisement




























Thiết kế bởi VNPT | Quản trị