Nói sao cho hết về người con gái Việt Nam (thơ) - Gjekë Marinaj - Takya Đỗ dịch từ bản tiếng Anh
Gjekë Marinaj
(Hoa Kỳ - Anbani)
Takya
Đỗ dịch từ bản tiếng
Anh
Nhà
thơ Gjekë Marinaj
Nhà thơ Gjekë Marinaj đồng thời là nhà văn, dịch giả, nhà
phê bình văn học. Ông sinh năm 1965 tại Shkodër phía bắc Anbani. Là Chủ tịch
đầu tiên của Hội Nhà văn Anbani- Hoa Kỳ, được thành lập năm 2001. Nhận bằng
tiến sỹ triết học tại đại học Texas, Dallas năm 2012. Hiện ông dạy Anh ngữ và truyền
thông tại Richland College ở Texas, Hoa Kỳ.
Gjekë Marinaj là nhà thơ gần gũi với bạn đọc Việt Nam. Ông
đến Hà Nội lần đầu tiên vào tháng 6 năm 2014 nhân buổi ra mắt tập thơ song ngữ
Việt-Anbani “Zanore në vesë - Những nguyên âm trong sương sớm” của Mai Văn Phấn
(Nhà Xuất bản Botimet M&B của Anbani, 4/2014; Nhà Xuất bản Hội Nhà văn tái
bản, 6/2014). Sau đó ông đến Việt Nam thêm hai lần nữa tham dự Liên hoan Thơ
châu Á - Thái Bình Dương do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức.
Thơ Gjekë Marinaj đã được dịch và đăng trên các báo và tạp
chí của Việt Nam. Năm 2014, Nhà Xuất bản Hội Nhà văn đã ấn hành tập thơ của ông
“Những hy vọng trong suốt” do Nguyễn Chí Hoan dịch từ tiếng Anh, Takya Đỗ biên
tập. Tháng 6 năm 2016, Nhà Xuất bản Hội Nhà văn xuất bản cuốn sách nghiên cứu
song ngữ Việt-Anh của ông “Những cây liễu rỉ máu - Bleeding willows”, do Nguyễn
Quang Thuật dịch. Cuốn sách không đánh giá lại lịch sử, mà thông qua thơ ca đi
sâu nghiên cứu, tìm tới cội nguồn sức mạnh tinh thần của nhân dân Việt Nam trong
cuộc kháng chiến chống Mỹ. Gjekë Marinaj còn để lại ấn tượng cho bạn đọc Việt
Nam thông qua “Thuyết Proton”, được ông đề xướng vào năm 2005, nhằm đáp trả cơn
lũ của chủ nghĩa phê bình tiêu cực thái quá tại các nước Đông Âu sau sụp đổ ý
thức hệ. Gjekë Marinaj coi việc thực hành phê bình văn học là một trong những
thành tố cơ bản để đánh giá và khẳng định một tác phẩm văn học.
Mới đây, Gjekë Marinaj gửi đến chúng tôi bài thơ của ông “Not
Words Enough for those Vietnamese Women”
(Lời nào nói hết về những người con gái Việt Nam). Thông qua bản dịch của dịch
giả Takya Đỗ, bạn đọc được chiêm ngưỡng vẻ đẹp nước Việt hòa quyện cùng tâm hồn
phụ nữ Việt dưới nhãn quan của nhà thơ Gjekë Marinaj.
(Mai
Văn Phấn giới thiệu)
Nói
sao cho hết về người con gái Việt Nam
Họ khiến ánh chiều tan vào điệu hát ru
Mà làn gió hóm hỉnh ân cần đang ngân nga
ngoài nội;
Chiều chạng vạng thổi hồn vào mượt mà
đêm tối
Và trút những vì sao xuống lòng họ như
mưa;
Họ
mê hoặc không gian và thời gian, hoàn toàn vô thức,
Khiến chúng hòa âm cao vút đỉnh trời:
Đâu là nhạc cụ và đâu là người chơi?
Họ chẳng màng phân biệt.
Vũ trụ ngân vọng đến họ tình yêu bất
tận
Khi họ dõi những ánh mắt sáng long lanh
Nhìn Sông Hồng dâng trào đỏ thắm
Vào bộ ngực chân trời trống trải mông
mênh.
Họ hất mái tóc đen huyền ngọc trai sang
bên
Khiến Vịnh Bắc Bộ cồn cào dậy sóng,
Gương mặt họ in hình bóng
Vầng mặt trời chói lóa bởi tia nắng của
chính mình.
Núi đồi nghiêng vai lộng lẫy gấm thêu,
Điểm tô bằng mùa màng rực sắc màu trên
đó:
Đàn bồ câu thả chiếc lông ngợi ca phẩm
cách họ,
Chúng di trú lên cao để biểu lộ tình
yêu.
Như những đóa hoa trinh nữ, vẻ huyền ảo
diễm kiều
Họ tỏa sáng đất Việt thêm một bầu trời
rạng rỡ;
Họ múa theo tiếng nhạc thời gian và
không gian ngâm ngợi
Và đan dệt cho khoa học một DNA mới.
Bằng những ngón tay, họ dàn dựng vũ điệu
đặc sắc
Những bản sonnet rất hiếm người hiểu
được,
Giăng tấm lưới từ bi của sự hy sinh,
Khiến rồng thiêng đất Việt phà khói lửa
uy linh.
Cưỡi lên xe máy, đội mũ bảo hiểm
Họ dệt nên dải ngân hà thứ hai dưới cõi
trần
Phủ lên các tỉnh thành tấm lụa mỏng ánh
trăng
Như bày đom đóm phủ sáng phố phường.
Với hoa lá ở sau lưng, họ có thể gây xáo
động
Các cậu trai choáng váng, tâm trí chống
chếnh vì mê hoặc –
Một nghệ thuật nhiệm màu của người sống
Giữa cõi thực và cõi mộng.
Khi họ đi qua, đừng nhìn chiếc nón lá
đội đầu mà xét đoán,
Quả mâm xôi với vải thiều xin đừng nhầm
lẫn.
Đức hạnh của họ được tô điểm bên trong
trái nhãn,
Song sự ân cần của họ như làn gió hè dịu
mát.
E lệ khiến màu cờ của họ ửng hồng khi
đương đầu với địch,
Họ sẵn sàng giật ngôi sao vàng từ trái
tim đỏ thắm
Và gấp cánh sao thành đôi cánh máy bay
phản lực,
Như tia sét chói lòa tấn công ở khắp mọi
nơi.
Rồi sóng gợn trùng dương với nụ cười của
họ,
Những nụ hôn gió biến những gợn lăn tăn
thành sóng cả
Hơi thở tinh khôi của họ hệt những cánh
buồm óng ả
Khiến đất và nước thôi đối nghịch để
cùng giao hoan.
Đâm chồi trên thiên đàng, nở hoa trong
thế giới tự nhiên,
Họ để lại nơi nơi hình ảnh những thiên
thần,
Một ảo tượng kéo dài màu nhiệm:
Mẫu hình thu nhỏ của nữ giới hân hoan.
Mí mắt họ ẩn tàng bao huyền thoại xứ sở,
Những nhật ký chưa được viết ra của vua
Lê Thánh Tông,
Một khu thờ tự mới trong Văn Miếu
Nơi tri thức đóng lên dấu ấn cháy bỏng
của mình.
Hỡi các nhà thư pháp, xin hãy coi niềm
mong ước của tôi là lời cầu nguyện:
Được vinh dự là một tỉnh thêm vào đất
Việt* khi Năm Mới của họ đến.
__________
*
Câu “Được vinh dự là một tỉnh thêm vào đất Việt” trong bản gốc nguyên là
“Được là tỉnh thứ năm mươi chín”, do tác giả đã gồm cả 5 thành phố lớn vào số
các tỉnh này. Người dịch đã sửa lại sau khi
được tác giả đồng ý.
Nhà thơ Gjekë Marinaj tại Hạ Long, 2015