Đáp án Ngữ văn 11 - Chân trời sáng tạo

(Bài 8. Văn bản 4: Gai)

Tranh tĩnh vật "Hoa hồng vàng" của HS. Đức Thức

GAI

Sớm

Hái bông hoa hồng

Chiều

Gai cào mộng mị.

Sẹo

Lên xanh biếc thế

Gai

Trong hồn đơm hoa.

(Mai Văn Phấn)

(In trong tập thơ "Giọt nắng", Hội Văn nghệ Hải Phòng, 1992, tr. 36)

VĂN BẢN: GAI

Câu 1: Xác định mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu. Chỉ ra ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh "hoa hồng" và "gai", "hái bông" và "gai cào".

Tham khảo:

- Mai Văn Phấn sử dụng hình ảnh "gai" và "hoa hồng" để tượng trưng cho những cảm xúc và sự đau khổ của con người. "Gai" đại diện cho những khó khăn, gian khổ trong cuộc sống, còn "hoa hồng" thì biểu tượng cho những điều tươi đẹp và ấm áp.

- Hình ảnh "hái bông, gai cào" biểu thị cho những cảm xúc khó khăn, đau đớn mà con người phải trải qua trong cuộc sống. Ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh này là sự đau đớn không chỉ xuất hiện khi ta đối mặt với "gai" mà còn khi ta cố gắng "hái bông" - tìm kiếm niềm vui và hạnh phúc trong cuộc sống.

Câu 2: Phân tích sự chuyển đổi của các hình ảnh trong bốn dòng thơ cuối.

Trả lời:

- Bốn dòng thơ cuối là một bức tranh mô tả sự chuyển đổi của các hình ảnh rất rõ nét.

- Các hình ảnh được đưa ra trong các câu thơ khác nhau, "sẹo - lên xanh biếc thế" và "gai - trong hồn đơm hoa", đều biểu thị sự đau thương, những vết thương tình cảm hoặc những trải nghiệm đau khổ. Tuy nhiên, trong bốn dòng thơ này, sự chuyển đổi của hình ảnh từ "sẹo" thành "hoa" được tạo ra bởi sự thể hiện của từ "xanh biếc" và "đơm".

Từ "xanh biếc" có thể thể hiện cho sự mọc trở lại của bình minh sau cơn bão tố, dấu hiệu của sự sống mới sau khi trải qua đau khổ. Trong khi đó, từ "đơm" có thể miêu tả cho sự nảy nở, sự khai hoa, khi mà những trải nghiệm đau khổ đã được chuyển hoá thành những trái ngọt ngào.

Vì vậy, sự chuyển đổi của hình ảnh từ "sẹo" thành "hoa" trong bốn dòng thơ này biểu thị cho sự khôi phục lại sau đau thương, sự phục hồi và sự sống lại sau cơn đau khổ...

Câu 3: Sự trở lại của hình ảnh "hoa" ở cuối bài thơ có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Bản thân bài thơ "Gai" của Mai Văn Phấn đã gợi lên cho tôi cái nhìn sâu sắc về bản chất của quá trình sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ. Đây là một quá trình khó khăn, mất thời gian và đôi khi không được đánh giá đúng giá trị thực sự của nó. Trong bài thơ, gai được xem như là một biểu tượng cho những chướng ngại vật, khó khăn và thử thách mà một nghệ sĩ phải đối mặt khi muốn tạo ra một tác phẩm nghệ thuật đầy ý nghĩa.

Tuy nhiên, đối với người nghệ sĩ, những gai đó lại không phải là một điều đáng sợ mà là một thử thách, cơ hội để họ vươn lên và trở nên xuất sắc hơn. Cái giá phải trả của quá trình sáng tạo nghệ thuật có thể là mất thời gian, cố gắng, bỏ qua nhiều thứ khác để tập trung cho nghệ thuật, nhưng cũng có thể là chấp nhận những rủi ro, thất bại và những lời chỉ trích không được công nhận.

Như vậy, để thành công trong nghệ thuật, người nghệ sĩ cần có sự kiên trì, sự đam mê, trái tim can đảm để đối mặt với những khó khăn và những gai để trỗi dậy ngoài sự mong đợi. Nếu có thể đánh bại được những thử thách đó, họ sẽ tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đầy ý nghĩa và trân quý.

(Nguồn: Kênh Giáo Viên)