Phân tích bài thơ "Con chào mào" của
Mai Văn Phấn
(Nguồn sơ đồ: toploigiai.vn)
DÀN Ý PHÂN
TÍCH BÀI THƠ CON CHÀO MÀO
I. Mở bài
Giới thiệu khái quát về Mai
Văn Phấn, bài thơ Con chào mào.
II. Thân bài
1. Hình ảnh
con chào mào trong thực tế
- Vị trí: trên
cây cao chót vót
- Màu sắc: đốm
trắng, mũ đỏ
- Âm thanh: tiếng
hót “triu… uýt… huýt… tu hìu…”
=> Xuất hiện
một cách trực tiếp với những đặc điểm quen thuộc.
2. Hình ảnh
con chào mào trong suy nghĩ
- Xuất hiện
trong suy nghĩ của nhân vật “tôi”.
- Hành động: vẽ
chiếc lồng chim vì sợ nó bay đi, đó là mong muốn được độc chiếm cái đẹp của
thiên nhiên.
- Cuộc rượt đuổi giữa hai nhân vật:
- Nhân vật “tôi” vừa vẽ xong thì chào mào vụt cánh bay đi.
- Tôi ôm khung nắng, khung gió, nhành cây: ôm trọn không gian thiên nhiên rộng lớn.
- Hối hả đuổi theo: nhanh chóng, gấp gáp và lo sợ
=> Khao khát
mở rộng “chiếc lồng” của ông thành bất tận, để tâm hồn mình bao trùm cả thiên
nhiên rộng lớn.
3. Hình ảnh
con chim chào mào trong tưởng tượng
- Không gian:
vô tăm tích, không biết là ở đâu
- Hành động:
nghĩ
- Những hoạt động
của chào mào: mổ những con sâu, ăn trái cây chín đỏ, uống từng giọt nước. Đó là
những món quà chuộc lỗi khi tôi nhận ra rằng, con chim chào mào mình yêu quý sẽ
chỉ hạnh phúc trong cuộc sống tự do, giữa thiên nhiên rộng lớn.
- “Chẳng cần
chim bay về/Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ”: Chim chào mào không cần quay về
nhưng vẫn cảm nhận được tiếng hót vang lên trong tâm trí. Bởi nhân vật “tôi” đã
biết yêu thiên nhiên bằng sự tôn trọng, không còn là sự độc chiếm ích kỉ. Tình
yêu ấy khiến cho dù ở bất cứ nơi đâu cũng sẽ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên
nhiên.
III. Kết bài
Khái quát giá trị nội dung
và nghệ thuật của bài thơ Con chào mào.
PHÂN TÍCH
BÀI THƠ CON CHÀO MÀO (I)
Mai Văn Phấn là một nhà thơ,
nhà phê bình tiểu luận. Một trong những bài thơ của ông là “Con chào
mào”.
Đầu tiên, nhà
thơ đã khắc họa hình ảnh con chim chào mào trong thực tế:
“Con chào
mào đốm trắng mũ đỏ
Hót trên cây cao chót vót
triu... uýt... huýt... tu hìu…”
Con chào mào xuất
hiện ở “trên cây cao chót vót” - tính từ “chót vót” xác định vị trí cao, mở rộng
biên độ về không gian. Hình ảnh con chim được miêu tả với “đốm trắng, mũ đỏ”
cho thấy sự vẻ đẹp rực rỡ của nó. Cùng với âm thanh quen thuộc là tiếng hót
“triu… uýt… huýt… tu hìu…”. Xuất hiện một cách trực tiếp với những đặc điểm
quen thuộc. Với bút pháp tả thực, nhà thơ đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên
ngập tràn màu sắc, âm thanh.
Nhưng hình ảnh
con chim chào mào không chỉ đơn thuần mang nét nghĩa như vật:
“Tôi vội vẽ
chiếc lồng trong ý nghĩ
Sợ chim bay đi
Vừa vẽ xong
nó cất cánh
Tôi ôm khung nắng, khung gió
Nhành cây xanh hối hả đuổi theo”
Đến khổ thơ thứ
hai, tác giả đã để nhân vật “tôi” trong bài thơ vẽ chiếc lồng để nhốt con chim
chào mào vì sợ nó bay đi, đó là mong muốn được độc chiếm cái đẹp của thiên
nhiên. Chiếc lồng biểu đạt quyền sở hữu thiên nhiên, phô bày cái đẹp của riêng.
Nhưng nhân vật “tôi” vừa vẽ xong thì chào mào vụt cánh bay đi. Bởi vậy mà “tôi
ôm khung nắng, khung gió,... nhành cây” - đó là khao khát muốn ôm trọn không
gian thiên nhiên rộng lớn. Động từ “ôm” kết hợp với các danh từ “nắng”, “gió”,
“nhành cây” thể hiện khao khát được mở rộng “chiếc lồng” của nhân vật tôi thành
bất tận, để tâm hồn mình bao trùm cả thiên nhiên.
Cuối cùng là
hình ảnh con chim chào mào trong tưởng tượng của “tôi”:
“Trong vô
tăm tích tôi nghĩ
Lát nữa chào mào sẽ mổ những con sâu
Trái cây chín đỏ
Từng giọt nước
Thanh sạch của tôi
triu...
uýt... huýt... tu hìu…
Chẳng cần
chim lại bay về
Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ.”
Khi “hối hả đuổi
theo” con chim chào mào, “tôi” mang theo cả không gian đầy “nắng", "cây",
"gió” mong níu giữ con chim và tiếng hót của nó. Nhưng không còn thấy tăm
tích của con chim đâu. Không gian “vô tăm tích” dường như chính là sự vô thủy,
vô chung của thiên nhiên, vũ trụ. Những hoạt động của con chào mào: “mổ những
con sâu, ăn trái cây chín đỏ, uống từng giọt nước”. Đó là những món quà chuộc lỗi
khi tôi nhận ra rằng, con chim chào mào mình yêu quý sẽ chỉ hạnh phúc trong cuộc
sống tự do, giữa thiên nhiên rộng lớn. Nhưng trong tâm tưởng của nhà thơ, con
chim vẫn còn đó: “Chẳng cần chim bay về/Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ”. Chim
chào mào không cần quay về nhưng vẫn cảm nhận được tiếng hót vang lên trong tâm
trí. Bởi nhân vật “tôi” đã biết yêu thiên nhiên bằng sự tôn trọng, không còn là
sự độc chiếm ích kỉ. Tình yêu ấy khiến cho dù ở bất cứ nơi đâu cũng sẽ cảm nhận
được vẻ đẹp của thiên nhiên.
Như vậy, bài thơ “Con chào
mào” đã cho thấy vẻ đẹp của chú chim chào mào. Nhưng nhà thơ muốn gửi gắm tình
yêu thiên nhiên và niềm khao khát tự do.
PHÂN TÍCH
BÀI THƠ CON CHÀO MÀO (II)
Mai Văn Phấn là một nhà thơ
với những tác phẩm phong phú về đề tài, có những cách tân về nội dung và nghệ
thuật. Điều đó được thể hiện qua bài thơ “Con chào mào”.
Mở đầu bài thơ,
hình ảnh con chim chào mào được khắc họa trong thực tế:
“Con chào
mào đốm trắng mũ đỏ
Hót trên cây cao chót vót
triu... uýt... huýt... tu hìu…”
Chim chào mào
xuất hiện với vị trí “trên cây cao chót vót”. Vẻ đẹp của chim chào mào xuất hiện
với màu sắc “đốm trắng, mũ đỏ” cho thấy sự rực rỡ của nó. Cùng với âm thanh
quen thuộc là tiếng hót “triu… uýt… huýt… tu hìu…”. Với bút pháp tả thực, nhà
thơ đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên ngập tràn màu sắc, âm thanh.
Hình ảnh của
chim chào mào còn xuất hiện trong suy nghĩ của nhân vật “tôi” - nhân vật trữ
tình trong bài thơ:
“Tôi vội vẽ
chiếc lồng trong ý nghĩ
Sợ chim bay đi
Vừa vẽ xong
nó cất cánh
Tôi ôm khung nắng, khung gió
Nhành cây xanh hối hả đuổi theo”
Nhân vật “tôi”
trong bài thơ vẽ chiếc lồng để nhốt con chim chào mào vì sợ nó bay đi. Hình ảnh
“chiếc lồng” được đan dệt bằng trí tưởng tượng. Nhân vật trong bài muốn giam cầm
con chim, hay chính là muốn độc chiếm cái đẹp của thiên nhiên. Nhưng nhân vật
“tôi” vừa vẽ xong thì chào mào vụt cánh bay đi. Hành động “tôi ôm khung nắng,
khung gió, nhành cây” - đó là khao khát muốn ôm trọn không gian thiên nhiên rộng
lớn. Động từ “ôm” kết hợp với các danh từ “nắng”, “gió”, “nhành cây” thể hiện
khao khát được mở rộng “chiếc lồng” của nhân vật tôi thành bất tận, để tâm hồn
mình bao trùm cả thiên nhiên. Giọng thơ hồn nhiên, vui tươi cho với những câu
thơ cho thấy tác giả khao khát mở rộng thiên nhiên, muốn tâm hồn mình bao trùm
thiên nhiên rộng lớn.
Kết thúc bài
thơ là hình ảnh con chim trong tâm tưởng của nhân vật “tôi”:
“Trong vô
tăm tích tôi nghĩ
Lát nữa chào mào sẽ mổ những con sâu
Trái cây chín đỏ
Từng giọt nước
Thanh sạch của tôi
triu...
uýt... huýt... tu hìu…
Chẳng cần
chim lại bay về
Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ.”
Nhân vật “tôi”
mang theo cả không gian đầy nắng, cây, gió, mong níu giữ con chim và tiếng hót.
Nhưng lại “vô tăm tích” - cụm từ cho thấy sự vô thủy, vô chung của thiên nhiên,
vũ trụ. Tôi tự mình tưởng tượng ra những hành động của con chim chào mào: mổ những
con sâu, ăn trái cây chín đỏ, uống từng giọt nước. Trí tưởng tượng của nhà thơ
dường như bay theo tiếng chim. Tất cả dịch chuyển sống động đó được thể hiện
trong câu thơ: “Thanh sạch của tôi”. Hai từ “của tôi” cho thấy nhà thơ đã dùng
hết những gì tinh tú nhất để “nuôi dưỡng” chú chim nhỏ bé của ông. Hai câu thơ
cuối cho thấy con chim đã bay xa. Nhưng trong tâm tưởng của nhà thơ, con chim vẫn
còn đó: “Chẳng cần chim bay về/Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ”. Nhân vật
“tôi” vẫn cảm nhận được sự hiện diện của con chim chào mào. Bởi nhân vật “tôi”
đã biết yêu thiên nhiên bằng sự tôn trọng, không còn là sự độc chiếm ích kỉ.
Tình yêu ấy khiến cho dù ở bất cứ nơi đâu cũng sẽ cảm nhận được vẻ đẹp của
thiên nhiên.
Bài thơ “Con
chào mào” của Mai Văn Phấn đã cho thấy vẻ đẹp của chú chim chào mào, đồng thời thể
hiện tình yêu thiên nhiên, khao khát tự do của nhà thơ.
(Nguồn: VietJack)