Người tụng ca thiên nhiên bằng tình yêu mật rót

 

 

 

Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến

 


Nguyễn Việt Chiến

 

Cách đây 25 năm, lần đầu tiên tôi gặp Mai Văn Phấn ở nhà vợ chồng nhà thơ Bế Kiến Quốc. Lúc ấy, tôi và anh vẫn được coi thuộc lớp nhà thơ trẻ xuất hiện thời đầu đổi mới. Phải chăng ngay từ ngày ấy, những tìm tòi nhằm cách tân thi ca Việt đã luôn ám ảnh thế hệ chúng tôi?

 

Ngày ấy, chúng tôi còn trẻ trung và sung mãn lắm, thơ viết ào ào như “đê vỡ”, bởi con đê chắn thời bao cấp đã được dỡ bỏ và các nhà thơ trẻ chúng tôi như: Nguyễn Lương Ngọc, Dương Kiều Minh, Nguyễn Quang Thiều, Mai Văn Phấn, Đỗ Minh Tuấn, Hoàng Trần Cương, Trần Quang Quý… đã bước vào vụ đầu của một mùa thi ca đầy hứa hẹn. Cách đây 25 năm, tôi rất ấn tượng với một bài thơ viết về nỗi đau chiến tranh của Mai Văn Phấn với những câu thơ sau:

 

Nỗi đau rỉ máu

Còn bên kia đồi

Bao người yêu dấu

Chìm vào mây trôi

Rồi đến một sớm

Gió biết thầm thì

Rồi người ở lại

Tốt như người đi

 

Một hồn thơ tinh tế, sâu lắng, khúc chiết và giản dị. Và, cho đến giờ, Mai Văn Phấn vẫn luôn thế, mặc dù sau 25 năm, có thể nói anh đã trở thành một gương mặt thi ca khá đặc biệt của lớp nhà thơ thời Hậu chiến. Dáng hiền lành, thư sinh, lặng tính và luôn quan tâm đến bạn bè, Mai Văn Phấn được nhiều bạn văn yêu quý. Tôi có cảm giác, trong con người thơ trong trẻo này, luôn có muôn đợt sóng của thi-ca-sáng-tạo cứ dâng lên thao thiết, cồn cào suốt ngần ấy năm để đưa anh đi qua những chân trời mới của thơ đương đại thế giới rồi tìm về bản ngã thi ca của chính mình. Hôm nay, đọc bài thơ mới nhất của anh, tôi chợt thấy thi ca như cánh chim thiên nga đang cố vượt thoát lên mặt-nước-ngôn-ngữ tù đọng của những ao hồ trì trệ:

 

Kéo mặt nước

Lên đôi cánh sải rộng

 

Lòng hồ mới biết

Đã lâu mình bị cầm tù

 

Dòng nước cuốn

Theo bộ lông trắng muốt

Đôi chân thu lại màu ghi

 

Thiên Nga bay cao

Bờ cỏ

Nheo thành con mắt

 

Ra đi từ rạng đông

Qua những hồ nước khác

Đêm ngày bốc hơi.

(CON THIÊN NGA BAY ĐI)

 

Có một điều thật lạ, khi đọc xong tập thơ “Vừa sinh ra ở đó” (Nxb. Hội Nhà văn, 2013) của Mai Văn Phấn, tôi như được trở về với điệu thức trong lành của thiên nhiên để nhấm nháp hương vị thanh bình của ban mai trên đồng cỏ mờ sương và được hít thở một không gian đầy ắp hương hoa tưởng tượng của những núi - đồi- tín- niệm đang tràn ngập trong tâm tưởng chúng ta:

 

Nở trên đỉnh núi

Thản nhiên trong gió mạnh

Mây bay

 

Bảy trăm năm trước

Đức-Phật-Hoàng Trần Nhân Tông

Cúi đầu đi qua

 

Em và tôi

Đang cúi đầu đi qua

Các con và mọi người

Cũng cúi đầu

Đi qua

 

Xuống chân núi

Gặp đoàn hành hương

Tay gậy trúc

Mắt ngước lên

Thiêu đốt gốc hoa ngùn ngụt.

(BÔNG HOA YÊN TỬ)

 

Và, khi ấy phải chăng Mai Văn Phấn là người tụng ca thiên nhiên bằng tình yêu thi ca mật rót của mình? Tôi cứ ngỡ anh là con-ong-thi-sĩ đang mê mải trong mùa yêu trăng mật của mình, để tìm đến cội nguồn sự sống thương yêu, nơi những bông hoa đang nở tràn một thứ ánh sáng linh diệu đã thắp lên trong những khoảnh khắc hòa nhập của một người đàn ông và một người đàn bà như hai nửa cứu rỗi tìm thấy nhau.

 

Tôi nhìn thấy trên đỉnh đồi

Một bông cỏ may vừa nở

Ánh sáng phát ra từ đó

 

Bình minh đang phát ra từ đó

Soi rõ chân đồi, lối ra bìa rừng

Những con chim bay đi buổi sớm

Tôi cũng vừa thoát khỏi ký ức của tôi

 

Không phải nơi nào khác

Mà chính từ bông cỏ may kia

Đang làm nên một ngày tuyệt đẹp

 

Tôi rảo bước đến quán café gần nhất

Đợi người đàn bà của tôi

 

Và nhìn rất lâu về phía ngọn đồi

Đúng, rất đúng

Tất cả chúng ta vừa sinh ra ở đó.

(NƠI CỘI NGUỒN THẾ GIỚI)

 

Sức liên tưởng trong thơ Mai Văn Phấn là không giới hạn khi anh hướng toàn bộ các giác – quan-thi-ca tinh tế và sâu lắng của mình vào ánh sáng muôn sắc màu của thiên nhiên và chìm vào hơi thở nồng ấm, da diết của tình yêu đang là nguồn cội cảm xúc của thi ca anh:

 
1.

...

Nuốt ngụm môi em

Đầu trần ngó qua cửa sổ

Con bồ câu đậu xuống mái hiên

Mưa giăng mắc bộ lông ánh tím

 

Ở đâu bây giờ cũng có gió xuân

Bức tường vôi vân vi máu chạy

 

Chẳng cần vỗ cánh

Chẳng cần bay đi

Con bồ câu và anh

Chồi lên thành lộc biếc.

 

2.

Chăn ấm không sao ngủ được

Tưởng tượng em đến mở trần nhà

Thả lọn tóc cuộn anh thật chặt

Nhấc bổng lên lơ lửng trong đêm

 

Quay theo gió

Chốc lại chạm anh vào mặt hồ giá lạnh

Đất ải tơi

Vạt cỏ đầm sương

 

Buông anh xuống!

Em buông anh xuống!

 

Khoảnh khắc ấy anh thành hạt giống

Bật phôi rễ và trổ lá mầm

 

Để trái chín, rượu ngon được cất

Và trứng chim được ủ ấm qua đêm

Anh giữ mãi tưởng tượng này đến sáng.

(TỈNH DẬY TRONG MƯA)

 

Thiên nhiên hiện hữu trong thơ Mai Văn Phấn với những giác độ huyền ảo và sinh động của một đời sống ngôn ngữ giầu hình tượng lập thể, luôn khơi gợi vẻ đẹp thuần khiết của nhục cảm và thân xác trong một thế giới mê hoặc của tình yêu được hiến dâng và sáng tạo:

 

24.

 

Cắn trái táo, em bảo

Trong ấy là biển

Dòng hải lưu ngọt thơm

 

Biển chín trên cành

Lòng biển

Đất sâu cội rễ

 

Cửa biển lồng môi em anh

Ăn bờ xâm thực

Dừng lại nơi ta đứng

Người người đang yêu

 

Ngoài biển nước ngọt

Lạch nguồn

Cơn mưa vẫn ngọt

 

Em bảo dẫu bằng trái táo

Nếu gian dối biển sẽ dìm anh chết.

 

27.

 

Kéo mặt đất lên

Thấy nhiều mặt đất ta chưa đặt chân

 

Cùng em nhìn muôn mặt cắt khuất lấp

Biết mình đã đổi thay và mãi ngây thơ

Ngày mai đang yêu

Trái tim rộn rã thuở ban đầu

 

Trong hơi thở gấp anh biết

Tay mang hạt giống

Gieo… Gieo…

Ta gieo…

 

Vô tình hạt rụng trên đường

Trỗi dậy bạt ngàn cây lá

 

Kéo mặt đất lên cho hơi mát, tiếng chim

Dồn vào nơi thanh vắng

Ánh ngày reo trong đất sâu

 

Anh đang mở muôn cánh cửa vào mọi đồ vật

Vào khoảng không khác, những thế giới khác.

(TỈNH DẬY TRONG MƯA)

 

Với ngôn ngữ thi ca nâng cao vẻ đẹp của sự sáng tạo, Mai Văn Phấn thực sự đang mở ra muôn cánh cửa để đi vào thế giới kỳ ảo của tình yêu phồn thể và thiên nhiên huyền diệu đang sinh nở mỗi ngày, mỗi khoảnh khắc, trong mỗi chúng ta và trong mỗi thế giới khác. Sáng tạo thi ca đã khiến anh trở nên hạnh phúc và chìm đắm trong một thiên  nhiên rạng rỡ của sự phục sinh và trong hơi thở nồng ấm, khát khao của cái đẹp đang nuôi dưỡng những cảm xúc thi ca bất tận của tâm hồn anh:

 

14.

 

Nhụy hồng tươi

Cánh trắng tinh khôi

Mở bầu trời hơi thở

 

Thở cỏ xanh

Đá tai mèo, miệng vực

Tiếng vượn thở thịt da hoang dã

 

Hương thơm cùng sắc hoa mê dụ

Chạm vào anh rồi tan ra

Tan ra

 

Đôi môi anh làm mỏ chim ong  hút nhụy

Đập cánh liên hồi bay tại chỗ.

 

15.

 

Xương cốt mùa đông

Da thịt mùa xuân

Hoa loa kèn mở cánh trắng muốt

 

Thoang thoảng hương

Tràn khắp gian phòng

 

Anh vươn về lọ hoa

Xoay tất cả đài hoa sang hướng khác

 

Cuống hoa tựa vào anh biếc xanh

 

Chờ từng giọt cafe

Màu trắng tinh khôi thổi trên đầu như bão.

 

16.

 

Mùa cây đậu quả

Ôm gió nặng nề

 

Anh là dưỡng chất

Cho cây đỡ mệt

 

Áp vào thân 

Nghe chim hót

Xương cây máu chảy

Thụ phấn nhụy hoa

 

Nhú quả xanh

Nuốt nước miếng có vị chát

 

Gió cuộn anh vào cây

Cho trái chín.

(TỈNH DẬY TRONG MƯA)

 

Thơ Mai Văn Phấn ngày một đắm đuối, mê hoặc trong một trường ẩn dụ khi anh nhập thân vào thiên nhiên để khắc họa đời sống tình yêu của con người luôn hiện hữu trong những tháng năm mong manh tưởng chừng như vô nghĩa trên cõi thế lầm lạc và nhiều đau đớn này. 

 

22.

 

Xối đi

Ngấm xuống

Trong đất khô gốc cây đang hấp hối

 

Sợi rễ tua tủa - thiếu máu - chới với

Ở đâu la đà, mướt xanh?

Ở đâu quang hợp?

 

Chạm vào nước

Chùm rễ cất cánh

 

Thân ứ căng dòng nhựa lên ngọn

Nứt vỡ vỏ cây

Mặt đất, khoảng không

 

Gió ở đâu?

Chim chóc đâu?

 

Ai lay mạnh gốc cây một lúc

 

Chỉ cần nghĩ thế

Nước mát lan đi khắp cơ thể anh.

 

23.

 

Nấp trong anh

Nghe anh lặng im, cười nói

Chân lồng vào đôi chân

Tay em cho anh cử động

 

Giữa mùa hè

Nắng từ mặt sóng dồn dập

Hắt lên lấp lóa, lấp lóa

Em nâng tay anh lên che mặt

 

Đàn cá phơi vảy bạc

Cắt những đường nước thẳng tắp

Chia mặt biển thành nhiều phần

 

Anh thót ngực trước cảnh đẹp

Vừa hiện ra

Đã tan trong sóng xanh

 

Sao em nằm trong ngực

Không mách giùm anh điều gì.

(TỈNH DẬY TRONG MƯA)

 

Có thể nói bài thơ “Tỉnh dậy trong mưa” với 27 hoan khúc của Mai Văn Phấn là một tụng - ca - mới phảng phất thi điệu phương Đông huyền bí với sự cân bằng lặng lẽ của lý trí và cảm xúc để nâng cao vẻ đẹp của tâm hồn phương Đông và sự lộng lẫy mê hoặc của người con gái phương Đông.

 

Hà Nội, 25/2/2015

N.V.C

 

 

 

(Nguồn: Báo Nghệ Thuật Mới)