Soạn bài "Gai" - Chân trời sáng tạo

(Ngữ văn lớp 11 trang 67 sách Chân trời sáng tạo tập 2)

Tranh của Dufy, Raoul (Frankrike 1877-1953)

GAI

Sớm

Hái bông hoa hồng

Chiều

Gai cào mộng mị.

Sẹo

Lên xanh biếc thế

Gai

Trong hồn đơm hoa.

(Mai Văn Phấn)

(In trong tập thơ "Giọt nắng", Hội Văn nghệ Hải Phòng, 1992, tr. 36)

Bài thơ "Gai" của Mai Văn Phấn được tìm hiểu trong chương trình học tập của môn Ngữ văn lớp 11.

Soạn bài "Gai":

Câu 1. Xác định mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu. Chỉ ra ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “hoa hồng” và “gai”, “hái bông” và “gai cào”.

- Mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu: sự đối lập giữa hai từ chỉ thời gian (sớm - chiều), hai hình ảnh (hoa hồng - gai).

Ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “hoa hồng” là cái đẹp; “hái bông” là hành trình đi tìm cái đẹp; “gai” là nỗi đau đớn, cái giá phải trả trên hành trình gian khổ đó; “gai cào” là sự chấp nhận chịu đau đớn để tìm thấy cái đẹp.

Câu 2. Phân tích sự chuyển đổi của các hình ảnh trong bốn dòng thơ cuối.

Sự chuyển đổi của các hình ảnh trong bốn dòng thơ cuối: từ gai cào đến sẹo lên xanh biếc, gai đơm hoa, từ bông hồng có thực mà chủ thể trữ tình muốn hái đến bông hồng trong tâm hồn nở ra từ vết gai cào; sự chuyển biến từ nỗi đau sang thăng hoa, niềm hạnh phúc khi chạm đến cái cao đẹp hơn, thuần khiết hơn. Nỗi đau khi vượt qua sẽ trở thành những trải nghiệm đẹp đẽ, làm tâm hồn con người thêm phong phú.

Câu 3. Sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài thơ có ý nghĩa gì?

Sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài thơ cho thấy bản thân sự trải nghiệm nỗi đau sẽ mang lại những cái đẹp đẽ, mới mẻ và cao quý hơn. Bông hoa trong tâm hồn nở ra từ vết cào là biểu tượng của cái đẹp tinh thần đạt được khi con người vượt qua mất mát, chông gai trên hành trình tìm kiếm sự hoàn thiện.

Câu 4. Bài thơ gợi cho bạn suy nghĩ gì về bản chất của quá trình sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ thành quả đạt được và cái giá phải trả có thể là gì?

Quái trình “hái hoa” phải trả giá bằng những “vết cào” cũng như quá trình tìm kiếm cái đẹp phải trải qua nhiều thử thách. “Bông hoa” nở ra từ “vết cào” có thể là biểu tượng của sáng tạo nghệ thuật. Hành trình sáng tạo nghệ thuật là hành trình gian khổ, người nghệ sĩ cần phải thâm nhập, trải nghiệm, hóa thân để sống cùng nỗi đau của kiếp người để sáng tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc.

(Nguồn: download.vn)