Soạn bài kiểm tra, trắc nghiệm: "Thuốc đắng" của Mai Văn Phấn

 

 

Tranh copy từ website lediem.net

 

 

 

Đề:

 

ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)

 

Đọc bài thơ sau:

 

THUỐC ĐẮNG

(Cho Ngọc Trâm)

 

Cơn sốt thiêu con trên giàn lửa

Cha cũng có thể thành tro nữa

Thuốc đắng không chờ được rồi

Giữ tay con

                   Cha đổ

Ngậm ngùi thả lòng chén vơi…

 

Con ơi! Tí tách sương rơi

Nhọc nhằn vắt qua đêm lạnh

Và những cánh hoa mỏng mảnh

Đưa hương phải nhờ rễ cay.

 

Mồ hôi keo thành chai tay

Mùa xuân tràn vào chén đắng

Tuổi cha nước mắt lặng lặng

Sự thật khóc oà vu vơ.

 

Con đang ăn gì trong mơ

Cha để chén lên cửa sổ

Khi lớn bằng cha bây giờ

Đáy chén chắc còn bão tố.

 

(Thuốc đắng, Mai Văn Phấn, in trong "Giọt nắng", Hội Văn Nghệ Hải Phòng, 1992)

 

 

Lựa chọn đáp án đúng:

 

Câu 1. Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào? (0,5 điểm)

 

A. Bảy chữ

B. Lục bát

C. Song thất lục bát

D. Tự do

 

Câu 2. Người cha trong bài thơ đang tâm sự với ai? (0,5 điểm)

 

A. Người vợ

B. Người con

C. Người mẹ

D. Nói với chính mình

 

Câu 3. Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong hai dòng thơ: “Và những cánh hoa mỏng mảnh/ Đưa hương phải nhờ rễ cay” ? (0,5 điểm)

 

A. Nhân hóa

B. Ẩn dụ

C. Điệp từ ngữ

D. So sánh

 

Câu 4. Chủ thể trữ tình trong bài thơ là: (0,5 điểm)

 

A. Người cha

B. Người con

C. Người mẹ

D. Chủ thể ẩn

 

Câu 5. Dòng thơ nào sau đây thể hiện tâm trạng lo lắng của người cha? (0,5 điểm)

 

A. Nhọc nhằn vắt qua đêm lạnh

B. Mùa xuân tràn vào chén đắng

C. Tuổi cha nước mắt lặng lặng

D. Cha cũng có thể thành tro nữa

 

Câu 6. Phát biểu nào sau đây nói về ý nghĩa của hai dòng thơ: “Và những cánh hoa mỏng mảnh/ Đưa hương phải nhờ rễ cay”? (0,5 điểm)

 

Muốn chiến thắng phải trải qua khổ luyện

Muốn khỏi bệnh phải uống thuốc đắng

Muốn hạnh phúc phải trải qua khổ đau

Muốn trưởng thành phải trải qua vấp ngã

 

Câu 7. Phát biểu nào sau đây nói về nội dung của bài thơ? (0,5 điểm)

 

A. Sự quan tâm, nỗi lo lắng và những suy tư của người cha khi con khi con bị ốm

B. Người cha lo lắng cho tương lai sau này của đứa con mình

C. Người cha chăm sóc đứa con bị ốm và nghĩ về cuộc đời mình

D. Người cha nghĩ về những đắng cay và bão tố trong cuộc đời

 

 

 

Trả lời câu hỏi/ Thực hiện các yêu cầu:

 

Câu 8. Bạn rút ra được thông điệp gì sau khi đọc bài thơ trên (0,5 điểm)

 

Câu 9. Nêu chủ đề của bài thơ?  (1,0 điểm)

 

Câu 10. Từ nội dung của bài thơ, bạn có suy nghĩ gì về vai trò của thử thách trong cuộc sống? (viết khoảng 5 – 7 dòng) (1,0 điểm)

 

 

 

LÀM VĂN (4,0 điểm)

 

Bạn hãy viết bài văn nghị luận phân tích những tâm sự của người cha ở bài thơ trên.

 

Gợi ý trả lời

 

ĐỌC HIỂU

 

Lựa chọn đáp án đúng

 

Câu 1. D Tự do

 

Câu 2. B Người con

 

Câu 3. B Ẩn dụ

 

Câu 4. A Người cha

 

Câu 5. D Cha cũng có thể thành tro nữa

 

Câu 6. C Muốn hạnh phúc phải trải qua khổ đau

 

Câu 7. A Sự quan tâm, nỗi lo lắng và những suy tư của người cha khi con khi con bị ốm

 

 

 

Trả lời câu hỏi sau:

 

Câu 8.

 

Học sinh được tự do rút ra bài học, miễn là tích cực và liên quan đến nội dung bài thơ.

 

Tham khảo:

 

– Muốn có được hạnh phúc phải trải qua khổ luyện, cũng như muốn khỏi bệnh phải cần thuốc đắng

 

– Hãy luôn biết trân trọng và ghi nhớ công ơn của cha mẹ

 

Câu 9.

 

Chủ đề của bài thơ: Qua lời tâm sự của người cha đối với đứa con bị ốm, bài thơ diễn tả tình cảm mà người cha dành cho đứa con mình, qua đó gửi gắm thông điệp: cuộc đời này nhiều chông gai và bão tố, người cha muốn con mình phải nhìn ra và chấp nhận nếm trải nó để lớn lên, để trưởng thành.

 

Câu 10.

 

Suy nghĩ về vai trò của thử thách:

 

– Thử thách giúp con người nhìn nhận và vượt qua giới hạn của bản thân

 

– Thử thách giúp rèn luyện bản lĩnh

 

– Thử thách giúp tích lũy kinh nghiệm

 

v.v…

 

 

 

LÀM VĂN

 

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận văn học

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích những tâm sự của người cha trong bài thơ.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng hợp lí.

Sau đây là một số gợi ý:

 

MỞ BÀI

– Giới thiệu tác giả và tác phẩm: “Thuốc đắng” là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa nhân văn của tác giả Mai Văn Phấn. 

– Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá: Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi vào phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ.

 

THÂN BÀI

1.Khổ 1:

– Bài thơ bắt đầu bằng một khoảnh khắc dữ dội, gay cấn: Cơn sốt thiêu con trên giàn lửa miêu tả căn bệnh của người con. Các từ thiêu, giàn lửa, tro đầy ám ảnh, cho thấy căn bệnh đang hủy hoại cơ thể đứa con và cũng hủy diệt tinh thần của người cha.

– Những câu tiếp theo mô tả hành động người cha cho con uống thuốc. Nhìn bề ngoài, đây có vẻ là những hành động nghiệt ngã (giữ tay con, cha đổ), nhưng nhìn kĩ, nó xuất phát từ nỗi lo lắng, từ tình yêu thương của người cha: chỉ có uống thuốc, dù đắng, thì mới hết bệnh. Sau khi cho con uống thuốc, người cha cũng ngậm ngùi, xót xa vì con phải uống thuốc đắng như vậy: Ngậm ngùi thả lòng chén vơi.

2.Khổ 2:

Mở đầu là hô ngữ “con ơi” nhưng thực ra đây lại là lời người cha tự nói với mình. Đó là những suy tư về đời. Cuộc sống vốn không dễ dàng: Hạt sương dù nhỏ nhưng cũng phải nhọc nhằn chắt chiu qua một đêm lạnh giá mới có; hoa muốn tỏa hương cũng phải nhờ những chùm rễ cay.

3.Khổ 3:

Khổ thơ này tiếp tục là những suy niệm của người cha về cuộc đời:

– Hai câu đầu:

+ Mồ hôi – chai tay: Mồ  hôi là hình ảnh biểu tượng cho sự vất vả, khó nhọc, chai tay là sự chịu đựng, quen với sự vất vả khó nhọc ấy.

+ Mùa xuân và chén đắng: mùa xuân là biểu tượng của sự sống, của cái bắt đầu, của niềm hy vọng lúc này đang tràn vào lòng chén đắng, biểu tượng cho nỗi khổ đau.

Qua hai câu thơ này, người cha muốn nói với con rằng: mọi nỗi đau khổ sẽ rèn luyện sức chịu đựng cho con người, và mọi nỗi đau khổ rồi cũng sẽ qua, hạnh phúc rồi sẽ đến. Ở đây, người cha đang hy vọng người con sẽ có một cuộc sống tốt đẹp sau này.

– Hai câu tiếp: là suy nghĩ của người cha về đời mình. Ở đây có thể hiểu rằng, cha hy vọng con sau này sẽ có được sung sướng, hạnh phúc, còn cuộc đời cha bây giờ, dù đã trải qua đau khổ nhưng vẫn chưa có được niềm vui. Nỗi đau vẫn còn đó, nhưng đó là nỗi đau không thể thổ lộ, chỉ biết câm lặng nuối nước mắt vào trong.

Câu thơ sự thật khóc òa vu vơ có thể hiểu là: cái sự thật cuộc đời mà người cha đã nếm trải là vô cùng éo le, nó không như người cha nghĩ. Sự thường thì qua đau khổ sẽ đến hạnh phúc, nhưng dường như điều đó không đúng đối với cuộc đời người cha.

4.Khổ cuối:

Khổ 4 vẫn là những suy ngẫm của người cha.

– Con đang ăn gì trong mơ: thế giới của mơ mộng, người con đang tận hưởng niềm hạnh phúc trong thế giới mơ mộng đó, nhưng đó là một thế giới không có thật. Đó cũng là cái nhìn màu hồng của trẻ thơ đối với cuộc đời, thấy cuộc đời cũng nhẹ nhàng, đẹp đẽ như một giấc mơ.

– Đối lập với thế giới mơ mộng đó của người con là thế giới hiện thực, với chiếc chén thuốc đắng vẫn còn đó, ở trên cửa sổ. Khi con lớn lên, bằng tuổi cha, con sẽ thấy cuộc đời không như mơ, và cuộc đời không chỉ có những gian nan nhỏ bé như chén thuốc đắng kia, mà còn là bão tố, là bao nỗi đau khổ lớn lao mà con người bắt buộc phải chịu đựng.

 

KẾT BÀI

– Khẳng định khái quát những nét đặc sắc về chủ đề và nghệ thuật của bài thơ: Bài thơ giàu tính triết lí, thể hiện những suy tư sâu sắc của người cha về cuộc đời.

– Nêu tác động của tác phẩm đối với bản thân hoặc cảm nghĩ sau khi đọc, thưởng thức bài thơ: Bài thơ giúp ta biết yêu thương và ghi nhớ công ơn của cha mẹ, giúp ta hiểu hơn về những niềm vui và nỗi buồn, hạnh phúc lẫn khổ đau trong cuộc sống. 

 

(Nguồn: lediem.net)