Đọc bài thơ 3 câu trong “Con mắt nghiêng” của Mai Văn Phấn (bình thơ) - Huỳnh Xuân Sơn
Huỳnh Xuân Sơn
Tác giả Huỳnh Xuân Sơn
Đọc bài thơ 3 câu trong “Con mắt nghiêng” của Mai Văn Phấn
52.
Trú dưới hoa đại trắng
Mưa
Sạch bụi trần
(Rút từ tập thơ "hoa giấu mặt" Nxb
Hội nhà văn 2012)
Mai Văn Phấn
Lời bình của tác giả Huỳnh Xuân Sơn:
Chiều muộn trung tuần tháng giêng trong bộ đồ
lam. Sau khi lễ Phật tôi bước ra trước cổng tam quan, đứng dưới tán cây đại già ngắm cảnh chùa.
Trời se lạnh. Mưa bụi bay. Lòng thư thái lạ thường, bất giác bài thơ đọc hồi
sáng lại hiện diện từng hình ảnh sống động trong trí nhớ.
Trú dưới hoa
đại trắng
Mưa
Sạch bụi trần
Nếu nghĩ đây là bài thơ tả thực việc trú mưa dưới
hoa. Mưa. Và sạch bụi... Bạn hẳn sẽ như tôi không có gì đọng lại nếu đọc lướt
qua 9 từ được tác giả sắp xếp để chuyên chở ý thơ trong bài thơ Không đề mang số
52.
Nhưng nếu bạn nghĩ thơ Haiku vốn chỉ gợi mà
không tả thì ý nghĩa hồn cốt bài thơ lại chuyển hướng sang chiều liên tưởng
khác.
Với ngắt ý thứ nhất:
Trú dưới hoa
đại trắng
Hoa đại trắng thường được trồng trong khuôn
viên hay trước cổng các ngôi chùa, đình làng... Hoa đại biểu trưng cho sức sống
mãnh liệt qua dòng nhựa trắng chảy tràn như bất tận. Nếu muốn trồng loài hoa
này chỉ cần cắt một đoạn rồi giâm xuống đất, lập tức cây sẽ sinh sôi... Đặc
biệt là cách phân cành, rẽ nhánh, từ cội lên cành luôn phân hai nhánh. Người
xưa có lẽ cũng từ cách phân cành rẽ nhánh đặc biệt này mà đã định ra một quy
tắc bất thành văn là cây họ đại thường chỉ được trồng trong chùa đình là vậy. Ý
thơ trong bài có lẽ muốn nhắc về việc trú dưới hoa đại, gợi một khung cảnh cụ
thể, như người viết bài này vừa đứng trong khuôn viên chùa Bửu Tịnh hôm nay
chăng? Dưới cây đại luôn phân hai nhánh, cũng như trước cửa chùa nơi chốn tôn
nghiêm, phật tử và chúng sinh cần thông tỏ "Cõi thiêng của Đức Phật từ bi
và tục luỵ tham sân hận của trần thế là hai ngả riêng biệt..". Mặc dù
"cõi tâm linh của Đức Phật và tục luỵ trần thế đều có trong tâm khảm mỗi
một con người". Như hình ảnh gốc cây đại chung dòng nhựa nuôi sự sống,
nhưng khi vươn lên luôn phân hai nhánh tách biệt...
Ngắt ý thứ hai chỉ vẻn vẹn một từ:
Mưa
Chẳng phải từng giọt nước trong suốt mát lành
đang rơi xuống hay sao? Một ngắt ý tối giản, mà gợi biết bao suy nghĩ trước
những câu hỏi thật khó lý giải khi liên hệ với động từ “trú” ở ngắt ý trước.
Trú mưa thì hẳn để tránh mưa rồi, nhưng dưới hoa đại trắng thì có lẽ trong
khuôn viên chùa chiền hay đình. Ít nhất có mái tam quan nơi cổng, có mé hiên
chùa sao không trú khi mưa... Vậy phải chăng khi Trú dưới hoa đại trắng là trú một cơn mưa khác không giống những
cơn mưa rào, mưa ngâu, hay mưa bụi là hiện tượng tự nhiên của tời tiết.
Mang theo thắc mắc này ta đến với ngắt ý thứ ba:
Sạch bụi trần
Nếu chỉ rửa sạch bụi thì hẳn nhiên là cơn mưa
từ hiện tượng thời tiết trong thiên nhiên rồi. Thêm một chữ “trần” khiến ta
phải nối sợi suy tư xuyên qua ba ngắt ý. Trú
dưới hoa đại trắng – Mưa - Sạch bụi trần. Mưa này có lẽ là cơn mưa hay chí
ít là những giọt mưa vô hình hiện hữu quanh ta! Có tâm sẽ thấy, có lòng sẽ gặp.
Bụi trần ai chẳng vương dù nhiều hay ít. Nhưng nếu biết tìm về và an trú nơi
cõi tâm linh của Đức Phật ta sẽ được gột rửa khi nghe tiếng kinh cầu, khi tịnh
tâm bên khói hương trầm thơm ngát. Từng giọt mưa ấy, từng cơn mưa ấy sẽ gột rửa
dần để ta rũ bỏ dần dần những tham sân hận nơi cõi tuỵ lục. Tìm đường đến dưới
hoa đại trắng thật dễ mà cũng lại thật khó. Hãy thong thả từng bước một, ta đón
những giọt mưa tâm linh. Hãy đi và đến Dốc Thiêng là khi ấy ta đã rửa sạch bụi
trần.
Tuy Hoà, 20/2/2016
H.X.S
Tác phẩm nhiếp ảnh của Noell S. Oszvald