Май Ван ФАН - Mai Văn Phấn

Рус тилидан  Маъруфжон ТОШПЎЛАТОВ таржимаси

  Maruf Tashpulatov  dịch  từ  tiếng  Nga  sang  tiếng  U-zơ-bêk

Dịch giả Maruf  Tashpulatov

Khosiyat Rustamova (Kitob Dunyosi): Май Ван Фан 1955 йилда Вьетнамнинг шимолий қисмида, Ниньбинь провинциясида таваллуд топган. Ханойдаги чет тиллар коллежининг лингвистика ва рус маданияти факультетида ҳамда Минскда (Белорусь) Педагогика институтида таҳсил олган. Айни вақтда Хайфон шаҳрида яшаб ижод қилади.

Унинг 20 дан зиёд шеърий тўпламлари ва “Танқидларда иншолар” китоби нашр этилган. Тўпламлари жаҳоннинг турли тилларига таржима қилинган.

2012 йилнинг декабрида “Firmament Without Roof Cover” (“Томсиз осмон гумбази”) китоби “Amazon” компаниясининг энг харидоргир шеърий тўпламлар юзталигидан ўрин олган.

Бир қатор Вьетнам ва халқаро адабий мукофотлар совриндори. Хусусан, 2010 йилда Вьетнам Ёзувчилар ассоциациясининг нуфузли мукофоти, 2017 йилда Цикада мукофоти, 2019 йилда Сербия Фанлар ва санъат академияси мукофоти, 2020 йилда Черногория адабий таржимонлар ассоциациясининг мукофотига сазовор бўлган.

Таниқли шоирнинг ижодида бугун эътиборингизга ҳавола қилинаётган “Қабоҳат даври” насрий достони салмоқли ўрин тутади.Унинг асарлари шу кунга қадар 30 та тилга ўгирилган. Бугун таҳририятимиз ўз муштарийларига асарнинг ўзбек тилига қилинган таржимасидан боблар ҳавола қилар экан, Сизларни мароқли мутолаа ва мушоҳадага чорлаймиз. Насиб қилса, жорий йил якунига қадар ушбу асарни тўлиқ ҳолда китоб шаклида мутолаа қилиш имкониятини тақдим этиш умидимиз ҳам йўқ эмас.

ТАҲРИРИЯТ

ҚАБОҲАТ ДАВРИ

(Насрий достондан боблар)

Бирлашув

Сув ўзи билан аждодлар руҳи, ернинг муқаддаслигини келтирган ҳолда инсоният оғзига қуйила бошлайди. Ҳар бир инсон бир-бири билан қоришиб кетган қарама-қарши ранглар оқимига бирлашиши, яқинлашиб келаётган, қумли чўкиндилар орасида димиқувчи сув тўлқинлари бағрига сингиши мумкин эди.

Янги оқим никоҳ даврини – тухум қўйиш, кўчат ўтқазиш мавсумини жонлантиради. Алвон қон ҳомилани озиқлантиради, уруғларни кўкартиради. Дарахтларга гуллаш, япроқ ёзиш, барча турдаги жонзотларга эса кўпайиш имконини беради.

Маънавият ва микросхема. Танамизда Ци қуввати ва дастурий таъминот тизими оқувчи йўллар. Моддий ва номоддий оламнинг таркибий ҳамда таркибий бўлмаган маълумотлари. Инсонлар, жонзотлар ҳамда ўсимликлар қиёфаси вақт ва ҳозирги маконда ўзаро боғланган.

Маълумотлар базаси руҳлари бугун яшаётганлар сусткашлик қилмасликлари, бир жойда депсинмасликлари учун уларни шошилтирганча тезроқ очилишга умид боғлайдилар.

Инсоният интерфейси ойналарида пайдо бўлувчи шахслар ўзларининг қайта тикланишда бу сафар бошқа қадриятларни танлайдилар. Бошқача йўллар. Бошқача фалсафа. Бошқача йўналишлар. Бошқача топиндилар. Бошқача андазалар. Бошқача мустақиллик. Бошқача Эрк. Бошқача бахт. Бошқача истаклар. Бошқача ҳиссиётлар.

Узоқ вақт сукут сақлаган ёввойи ўт пояси кутилмаганда экраннинг чап бурчагида намоён бўлади. У компьютер вирус билан зарарланганидан огоҳлантирувчи хабарни эслатувчи чўзиқ овоз чиқаради: Биз чиқинди давридан ўтдик! Бу овоз одамларни аччиқланиш ва талвасага солмайди, чунки энди барча ўзининг асосий материал, хомашё эмаслигини билади.

Номсиз ёввойи ўт домино эффектини ҳосил қилди: тошлар занжирини туртиб, барча таркибий қисмларнинг йиқилишини таъминлади. Қиёфасиз фигура ўрнидан туриб, ўзининг ўтмас пичоқдан ўзга нарса эмаслигини таъкидлади. Кейин – иккинчи фигура, учинчи, тўртинчи ва ҳоказо... Сон-саноқсиз қўшин сафда ўз исмини эълон қилгани каби. Инсонлар кимдир бир парча латта, чўлтоқ супурги, ҳокандоз, муқоваси кўчган китоб, синган стул ёки дазмол эканини тан ола бошлашди. Яна кимлардир йиртиқ адёл, тумшуғи кўчган пойабзал, урфдан қолган кийим, эски, чанг босган пластик идиш эканини таъкидлашди. Ҳозир уларнинг бари сараланиш, чиқиндига чиқарилиш ёки янгидан туғилишларини кутиш учун ихтиёрий равишда хомашё тўплаш пунктига келдилар.

Сақланган файллар қабрлар мисол бирин-кетин намоён бўлмоқда. Тошдан қурилган, ҳашам билан ясатилган, ҳатто ташландиқ қабрлар... Липиллаётган экран исириқ дудлари ва барча ерга қўйилган эҳсонликлари мавжуд Қабрларни тозалаш куни тимсолини яратади. Кооператив раиси яна пайдо бўлади ва ўзининг соҳибкаромат, маслаҳат кенгаши ва юзларига оқ грим чапланган актёрлар билан алоқасидан ажабланди. Илмий коммунизм фани ўқитувчиси иккала фронт аскарларини қарши олади. Бир кишилик ҳибсхоналардаги қулфларни эса ўзгартиришди, энди у ерда фақат ўлимга маҳкум қилинганларни сақлашади.

Панжара ёнидаги кашнич, коммелина гуллари, қирққулоқ кўлмакдаги расбор балиқлари ва чивин личинкалари билан бирга кутилмаганда нур таратишни бошлашади. Улар Эркин яшаш ва ўз шаънларини ҳимоя қилишни истайдилар. Узоқни кўра биладиган, метин иродали ва жасур бўлиш учун қадимги дарахтлар ва ёввойи жонзотлар билан боғлиқликка эришадилар.

Улар бургутнинг мағрур ҳамда машаққатли қайта туғилиш усулидан ўрнак олишади. Бургут юксакка парвоз қилолмай қолганда, чиқиб турган қоятошларга тумшуғини синиб кетганга қадар уради, кейин эса тирноқлари қайта ўсиб чиқади. У қуёшга кўз юммай ва кўр бўлиб қолишдан қўрқмай тик боқа олади.

Бургут яқинлашиб келаётган довулни кутганча, тоғнинг энг юксак чўққисига учиб чиқади. Кучли шамол шиддати уни ўша ерга – пўртана туғилувчи масканга олиб чиқади. Бургут ўзининг мағрурлик ва муқаддаслик тимсоли эканини намоён қилганча ўткир чангали билан бўроннинг елкасини чангаллайди...

Nhà thơ Khosiyat Rustamova

Май Ван Фан - Mai Văn Phấn
Перевод Ли А. В.
Редакторы Г. М. Умывакина, А. И. Стрелецкая

Время утиля

(Поэма в прозе)

Глава IX: СОЕДИНЕНИЕ

Вода начинает литься в человеческие рты, принося с собой души предков, святость земли. Каждый может слиться в поток, смешивающий между собой контрастные цвета, войти в надвигающийся прилив, задыхающийся среди песчаных отложений.

Новый поток возрождает брачные периоды, сезон откладывания яиц, высадки рассады.Красная кровь питает зародыши, взращивает семена. Позволяет деревьям цвести, покрываться листвой, всем видам животных - размножаться.

Духовность и микросхема. Пути, которыми течёт энергия Ци в нашем теле и архитектура программного обеспечения. Структурированные и неструктурированные данные материального и нематериального.Лица людей, животных и растений взаимосвязаны во времени и нынешнем пространстве.

Духи баз данных ожидают распаковки, торопя ныне живущих, чтобы те не медлили, не топтались на одном месте.

Личности, появляющиеся в окнах интерфейса человечества, восстав в своём возрождении, на сей раз выбирают иные ценности. Иные дороги. Иную философию. Иные направления. Иных кумиров. Иные модели. Иную независимость. Иную свободу. Иное счастье. Иные желания. Иные эмоции.

Колосок сорной травы, так долго хранящий молчание, внезапно появляется в левом углу экрана.

Он издаёт долгий звук, который напоминает сигнал, предупреждающий о том, что компьютер заражён вирусом: Мы прошли через время утиля! Этот сигнал не ввергает людей в раздражение и шок, потому что теперь все знают, что они не являются базовым материалом, сырьём.

Безымянная сорная трава создала эффект домино, толкая цепочку костяшек и вызывая падение всех её элементов. Безликая фигура встаёт и утверждает, что она не более чем тупой нож. Затем - вторая фигура, третья, четвёртая и так далее. Как провозглашают имена в строю рассредоточенной бесчисленной армии. Люди признают, что являются тряпками, размочаленными мётлами, мусорными совками, книгами с отклеившимися переплётами, сломанными стульями или утюгами. Они признаются, что они - рваные одеяла, обувь, которая просит каши, старомодная одежда, старые пластиковые контейнеры, покрытые пылью. Сейчас они добровольно явились в пункт сбора, чтобы быть отсортированными, уничтоженными или ждать нового рождения.

Сохранённые файлы отображаются один за другим как могилы. Могилы, которые были построены, затейливо разукрашены, даже заброшенные могилы. Мигающий экран создаёт День очищения могил с дымом фимиама и разложенными повсюду подношениями. Вновь появляется председатель кооператива, и он удивлён своей связью с пророком, консультативным советом и актёрами, лица которых покрыты белым гримом. Преподаватель научного коммунизма встречает солдат с обоих фронтов. В одиночных камерах сменили замки, чтобы держать там только тех, кто приговорён к смерти.

Кориандр, коммелины, папоротник возле изгороди вместе с рыбками - расборами и комариными личинками в стоячей воде внезапно начинают светиться. Они жаждут жить свободно и защищать свое достоинство. Обретают связь с древними деревьями и дикими зверями, чтобы стать дальновидными, твёрдыми духом и храбрыми.

Они учатся гордому и мучительному способу регенерации орла. Когда он уже не может летать высоко, он бьёт своим клювом по выступам скал, пока тот не сломается, чтобы потом восстановить свои когти*. Он может смотреть на солнце, не моргая и не боясь ослепнуть.

Орел взлетает на вершину горы в ожидании надвигающейся бури. Яростные порывы ветра поднимают его туда, где рождается шторм. Своими острыми когтями он цепляется буре в плечо, являя собой горделивый и священный символ.

__________________

* Существует легенда о "перерождении" орлов, согласно которой в старости клювы и когти этих птиц становятся настолько длинными, слабыми и тупыми, что орлы уже не могут добывать себе пищу, а оперение становится густым и тяжёлым, лишая птицу возможности высоко летать. Тогда орёл начинает неистово бить клювом о камни, пока тот не разобьётся на кусочки. После этого орел вынужден голодать до тех пор, пока у него не отрастет новый клюв. Затем, своим новым крепким клювом, орёл выдирает себе старые когти и перья. И вновь голодает в ожидании того, когда они отрастут снова. Считается, что весь этот процесс занимает 5-6 месяцев. Мораль этой легенды в том, что, чтобы изменить себя и начать жить заново, нужно пройти через мучения и боль.

Легенда эта упоминается и в Библии (Псалом Давида, 102) - "насыщает благами желание твое: обновляется, подобно орлу, юность твоя".

Chương IX. KẾT NỐI

Nước bắt đầu chảy vào miệng mỗi người mang theo hồn vía tổ tiên, linh khí đất đai. Mỗi cá thể hợp lưu dòng chảy, sắc màu tương phản hòa vào thủy triều dâng lên phù sa ứ nghẹn.

Dòng chảy mới tái sinh những mùa giao phối, đẻ trứng và cấy ghép. Máu hồng nuôi dưỡng bào thai, ấp ủ mầm hạt. Cho cây cối đơm hoa, nảy lộc cùng muôn loài động vật sinh sôi.

Tâm linh và cơ điện vi mô. Kinh mạch và kiến trúc phần mềm. Những dữ liệu cấu trúc và phi cấu trúc tâm linh, vật chất. Những mặt người, muông thú, cỏ cây được liên thông suốt chiều dài lịch đại và khoảng không đồng đại.

Những vong linh dữ liệu chờ được giải nén, giục giã người đương thời không nên chậm trễ, loay hoay một chỗ.

Các nhân vật hiện trên cửa sổ giao diện trỗi dậy tái sinh, chọn lại những giá trị khác. Con đường khác. Triết thuyết khác. Lối rẽ khác. Thần tượng khác. Mô hình khác. Độc lập khác. Tự do khác. Hạnh phúc khác. Ý chí khác. Cảm xúc khác.

Bông cỏ may im lặng đã lâu, nay bỗng nhiên xuất hiện ở góc trái màn hình. Nó cất tiếng ngân dài giống tín hiệu cảnh báo máy tính đã bị nhiễm virus: Chúng ta đã qua một thời tái chế! Tín hiệu ấy không làm mọi người tức giận hay choáng váng, bởi giờ đây ai cũng biết mình không phải vật liệu cơ bản, nguyên liệu thô.

Bông cỏ may vô danh đã tạo được hiệu ứng domino, đẩy hàng loạt quân cờ sụp đổ. Một nhân vật không rõ mặt vừa đứng lên tự nhận mình là con dao cùn. Rồi đến nhân vật thứ hai, thứ ba, và tiếp nữa. Như những tiếng xưng danh trong hàng quân bất tận lan đi. Mọi người lần lượt tự thú từng là giẻ lau, chổi cùn, hót rác, quyển sách long gáy, chiếc ghế gãy một chân, bàn là chập điện. Tự nhận mình là tấm chăn đã rách, đôi giày há mõm, bộ quần áo lỗi thời, chiếc hộp nhựa lâu năm dính đầy bụi bẩn. Giờ tất cả đang tự giác đến nơi tập kết để được phân loại, bị tiêu hủy, hoặc đợi tái sinh.

Mỗi file lưu trữ lần lượt hiện lên như nấm mộ. Có ngôi mộ được xây cất, tô vẽ cầu kỳ và cả những nấm mộ bỏ hoang. Màn hình rộn ràng làm nên một ngày Thanh minh với hương khói cùng ngổn ngang lễ vật. Bác chủ nhiệm hợp tác xã thuở nào vừa tái hiện, ngỡ ngàng kết nối với nhà tiên tri, tổ tư vấn, diễn viên bôi mặt trắng... Thầy giáo dậy môn chính trị gặp những người lính từ hai chiến tuyến. Phòng biệt giam vừa được thay khóa canh giữ những tử tù.

Miếng thịt sống cũng biết được thông tin từ ngôi nhà tổ chim, vương quốc chuột, chiếc giường hẹp. Miếng thịt cũng hân hoan nhìn lại cái lỗ ẩm mốc cuối chân tường. Con tò vò trong ấy vừa bất chợt hiện trên các giao diện màn hình, mở cánh cửa vào kho trí nhớ, có thể đọc được nhiều tài liệu quý hiếm chưa được giải mã. Con tò vò bây giờ là đầu mối, tử huyệt, là chìa khóa vạn năng.

Những vong linh nhọ nhem vừa khó nhọc chui qua ống khói đài hóa thân hoàn vũ, lò sát sinh, những nhà máy xử lý rác thải. Họ mang theo cả lý tưởng dở dang, mơ ước dở dang. Gặp cơn mưa đầu mùa đổ xuống. Những vong linh lao xao hòa vào từng giọt nước trong lành tưới lên đất mẹ. Thả hy vọng vào giấc mơ người sống/ Rửa mặt cỏ cây/ Thau rửa không gian.

Những cây rau răm, thài lài, dương xỉ bên bờ giậu cùng lũ đòng đong, cung quăng trong ao tù bỗng nhiên phát sáng. Chúng khao khát sống tự do và được bảo toàn danh dự. Được kết nối với những đại thụ và mãnh thú để có được tầm nhìn xa, tinh thần dũng mãnh, và lòng can đảm.

Chúng học được cách tự lột xác kiêu hãnh đớn đau của con đại bàng. Khi không thể bay cao bay xa, con đại bàng tự đập mỏ mình vào mỏm đá cho đến khi đứt gãy để tái sinh móng vuốt. Dám nhìn thẳng vào mặt trời không chớp mắt, không sợ bị đốt mù.

Đại bàng bay lên đỉnh núi chờ bão tới. Những trận cuồng phong hung dữ nâng nó lên đỉnh bão. Bộ móng vuốt sắc nhọn của nó quặp vào lưng bão thành biểu tượng kiêu hãnh, linh thiêng.