Май Ван ФАН - Mai Văn Phấn

Рус тилидан Маъруфжон ТОШПЎЛАТОВ таржимаси

  Maruf Tashpulatov dịch từ tiếng Nga sang tiếng U-zơ-bêk

Dịch giả Maruf Tashpulatov

Khosiyat Rustamova (KitobDunyosi): Май Ван Фан 1955 йилда Вьетнамнинг шимолий қисмида, Ниньбинь провинциясида таваллуд топган. Ханойдаги чет тиллар коллежининг лингвистика ва рус маданияти факультетида ҳамда Минскда (Белорусь) Педагогика институтида таҳсил олган. Айни вақтда Хайфон шаҳрида яшаб ижод қилади.

Унинг 20 дан зиёд шеърий тўпламлари ва “Танқидларда иншолар” китоби нашр этилган. Тўпламлари жаҳоннинг турли тилларига таржима қилинган.

2012 йилнинг декабрида “Firmament Without Roof Cover” (“Томсиз осмон гумбази”) китоби “Amazon” компаниясининг энг харидоргир шеърий тўпламлар юзталигидан ўрин олган.

Бир қатор Вьетнам ва халқаро адабий мукофотлар совриндори. Хусусан, 2010 йилда Вьетнам Ёзувчилар ассоциациясининг нуфузли мукофоти, 2017 йилда Цикада мукофоти, 2019 йилда Сербия Фанлар ва санъат академияси мукофоти, 2020 йилда Черногория адабий таржимонлар ассоциациясининг мукофотига сазовор бўлган.

Таниқли шоирнинг ижодида бугун эътиборингизга ҳавола қилинаётган “Қабоҳат даври” насрий достони салмоқли ўрин тутади.Унинг асарлари шу кунга қадар 30 та тилга ўгирилган. Бугун таҳририятимиз ўз муштарийларига асарнинг ўзбек тилига қилинган таржимасидан боблар ҳавола қилар экан, Сизларни мароқли мутолаа ва мушоҳадага чорлаймиз. Насиб қилса, жорий йил якунига қадар ушбу асарни тўлиқ ҳолда китоб шаклида мутолаа қилиш имкониятини тақдим этиш умидимиз ҳам йўқ эмас.

ТАҲРИРИЯТ

ҚАБОҲАТ ДАВРИ

(Насрий достондан боблар)

 IV БОБ: ЧОРРАҲА

Қиз кетгани бўйича қайтиб келмаган йигитни кутарди. У шарти кетиб, парти қолган кампирга айланди.

Ўша тунда алвон дарё кампирнинг тушига кирди. Сув унинг вужуди ва қўлларидан аста тутди; тонг нафаси, субҳидам шабнами бўлиб, унинг оғзига эсди. Тушда сирғалувчи қайиқдан сув юзаси бўйлаб тарқалувчи тўлқин кампирнинг бели ва елкаларини чулғаб олади. Дарё кампирни ёшлик чоғига олиб боради ва у кутилмаганда севгилиси билан учрашади. Севишганлар кўз ўнгида кўплаб чорраҳалар ёрқин қизил рангда намоён бўлади. Алқисса, улар уфққа тезроқ етиб олишнинг бошқа йўлини танлайдилар. Чўғ мисол қонли дарёда уларнинг овозлари, истаклари янграйди.

– Қўрқма, азизам, биз ёвузлик чангалидан тобора узоқлашяпмиз.

– Ортимиздан ҳеч ким қувмаяптими?

– Биз қон танлаган йўлдан кетяпмиз.

– Инсонлар шунчалик кўп хато қилишади-ки...

– Оломон кўпинча хасис ва шафқатсизларга эргашади.

– Улар асл ниятларини турли қарашлар, халқ, ҳақиқат ортига яширишади.

– Улар ҳақиқат чегараланган бўлиши керак, дейишади.

– Шу сабабли уларнинг топиндилари бузуқ, нотўғри кўриниш олади.

– Бунга барҳам бериш чорасини топиш керак.

– Бу ҳақиқатлигига ишонасанми?

– Ишонаман. Бироқ золим одамларнинг оғзидан чиқаётган “ҳақиқат” сўзига ишонмайман.

– Ҳақиқат ўзгариши мумкинми?

– У ҳамиша ўзгаради.

– Қачон?

– Инсоннинг эркини олиб қўйишганда.

– Одамларни қулларга, подага айлантиришади.

– Ким?

– Мустабидлар, мунофиқлар, қурол сотувчилар.

– Афтидан, ортимизда портлаш бўляпти. Юр тезроқ!

– Тинчлан, биз ўқ етмас олисликдамиз.

– Назаримда, кимдир бизни таъқиб қиляптими?

– Йўқ, қон лахталанди ва биз уларни ортда қолдирдик.

– Тўхтаймиз, тиз чўкамиз, қонга миннатдорлик билдирамиз!

– Қон билан тўлов бериб бўлмайди.

– Қон бебаҳо ва боқий.

– Миннатдорлик рамзи сифатида биз фарзанд дунёга келтирамиз.

– Фарзандларимиз катта бўлса, бу чорраҳадан хабар топишадими?

– Хабар топмасликлари ҳам мумкин. Биз ҳам у вақтда бўлмаслигимиз ёки хотирадан ўчиб кетишимиз мумкин.

– Унда одамлар қабртошимизга ЭРК сўзини битиб қўйишсин.

– Бу ерда тўлқин шовқини ва салқин шаббода бор...

– Ечин, юр, чўмиламиз.

Қудратли тўлқин ва кучли шамол севишганларни тўнкарилган қайиққа айлантирди. Қулаган мачта денгизга чуқур ботди, тубига урилди ва қайиқ ҳавода муаллақ қолди. Қайиқ бортлари чўзилиб, қийшайди ва гўёки сочилиб кетадигандек эди.

Дарғазаб тўлқинлар бирин-кетин қайиқ тубини кўтариб, унга сирғанчиқ сув ўтларини ирғитади, жазирама қуёш нурида тебратади. Қордек оқ денгиз кўпиги бортга майин урилади.

Севишганлар озодликни, қайиқ кемадан-да мустаҳкам, денгиз эса уммондан-да кенгроқ бўлишини истайдилар. Улар балиқ ва майда қисқичбақа, планктон, маржон бўлиб қолишни, миллионлаб денгиз мавжудотларига айланишни хоҳлайдилар. Уларни ҳеч ким тутолмаса ёки ажратолмаса, ёки таҳқирлаёлмаса. Қайиқ бурни, кейин чамбараги баланд тўлқинларда ғарқ бўлади.

Ағдарилган мачта қайиқ ичига мустаҳкамланган ва уни жойида маҳкам тутиб туради.

Nhà thơ Khosiyat Rustamova (ngoài cùng bên phải) tại Văn Miếu, 2/2019

Май Ван Фан - Mai Văn Phấn
Перевод Ли А. В.
Редакторы Г. М. Умывакина, А. И. Стрелецкая

Время утиля

(Поэма в прозе)

Глава IV: ПЕРЕКРЁСТОК

Девушка ждала парня, что ушёл и больше не вернулся. Она стала дряхлой, трясущейся старухой.

Той ночью алая река просачивается в старухин сон. Вода нежно подхватывает её тело и руки; дует ей в рот дыханием рассвета, утренней росы.Обволакивает талию, плечи старухи волнами, разбегающимися по воде от лодки, скользящей во сне. Река уносит старуху во времена её молодости, и там она внезапно встречается со своим возлюбленным. Ярко-красным цветом является перед глазами влюблённых множество перекрёстков. И они выбирают другой способ поскорее добраться до горизонта.

В раскалённой кровавой реке звучат их голоса, звучат их желания.

- Не бойся, милая, мы уходим всё дальше от когтей зла.

- За нами никто не гонится?

- Мы идём по пути, который выбрала кровь.

- Люди делают так много ошибок.

- Толпа часто идёт за жадными и жестокими.

- Они прикрываются принципами, народом, прикрываются истиной.

- Они говорят, истина должна быть ограниченной.

- Из-за этого их идеалы принимают уродливые, искажённые формы.

- Нужно найти способ уничтожить это.

- Ты веришь, что это правда?

- Верю. Но не верю в истину из уст злых людей.

- Может ли истина изменяться?

- Она всегда изменяется.

- Когда?

- Когда у людей отбирают свободу.

- Людей превращают в рабов, в стадо.

- Кто?

- Диктаторы, приспособленцы, торговцы оружием.

- Кажется, позади взрывы? Идём скорее!

- Успокойся, мы за пределами досягаемости огня.

- Кажется, кто-то преследует нас?

- Нет, кровь запеклась, и мы оторвались от них.

- Остановимся, преклоним колени, поблагодарим кровь!

- Невозможно расплатиться с кровью.

- Кровь бесценна и бессмертна.

- В благодарность мы будем рожать детей.

- Когда наши дети вырастут, узнают об этом перекрёстке?

- Могут и не узнать. И нас тогда уже не будет, или же мы выживем из ума.

- Так пусть люди высекут слово СВОБОДА на наших надгробиях.

- Здесь шум прибоя и прохладный пар...

- Раздевайся, и пошли купаться.

Мощные волны и сильный ветер обратили влюблённых в перевернутую лодку. Опрокинутая мачта погружается глубоко в море, упирается в дно, и лодка зависает в воздухе. Борта растянуты, покороблены и как будто готовы рассыпаться. Неистовые волны одна за другой приподнимают дно лодки, закидывают её скользкими водорослями, качают её под палящим солнцем. Белоснежная морская пена ласково бьётся, бьётся о её борта.Влюблённые хотят освободиться, чтобы лодка стала надёжнее корабля, а море - шире океана.Они хотят стать рыбами и креветками, планктоном, кораллами, превратиться в миллионы морских обитателей. Чтобы никто не мог поймать их или разлучить, или осквернить. Нос лодки, а затем и её руль утопают в высоких волнах.

Перевёрнутая мачта закреплена внутри лодки и надёжно удерживает её на месте.

Người con gái ấy chờ đợi người con trai ra đi và mãi không về. Chị đã thành một bà lão già nua, run rẩy. Đêm nay dòng sông tươi đỏ bỗng tràn vào giấc ngủ của bà. Nước dịu dàng kéo những cơ lưng, cơ tay, phả vào miệng bà hơi thở của hừng đông, sương sớm. Vỗ vào eo lưng vào vai bà từng làn nước từ con thuyền đang lướt trong mơ. Dòng sông đã dìu bà lão về tuổi thanh xuân và bất ngờ gặp được người tình. Màu tươi đỏ khi ấy mở ra trước mắt đôi trai gái rất nhiều ngã rẽ. Và họ đã chọn một lối khác để băng nhanh về đích phía chân trời.

Tiếng họ vang lên khát khao trong nung nấu của dòng sông máu:

- Đã xa dần nanh vuốt của cái ác, em ơi đừng sợ!

- Có ai đuổi theo ta không?

- Mình đang đi trên con đường của máu đã chọn.

- Con người sao quá nhiều sai lầm.

- Đám đông thường bị dẫn dắt bởi những kẻ tham lam, ác hiểm.

- Chúng nhân danh lý tưởng, dân tộc, nhân danh cả lẽ phải.

- Họ nói lẽ phải nằm trong khuôn khổ.

- Mọi thứ đều bị biến dạng, bóp méo trong một cái khuôn.

- Phải tìm cách phá hủy nó.

- Anh tin có lẽ phải không?

- Tin. Nhưng không tin lẽ phải trên miệng kẻ xấu.

- Lẽ phải có thay đổi không?

- Luôn thay đổi.

- Bao giờ?

- Khi tự do của con người bị chiếm đoạt.

- Biến con người thành nô lệ, bầy đàn.

- Kẻ đó là ai?

- Những tên độc tài, những kẻ cơ hội, lái súng.

- Hình như phía sau có tiếng nổ? Cố chạy nhanh hơn đi!

- Không sợ, đôi ta đã ở bên ngoài tầm đạn.

- Hình như có kẻ bám theo?

- Không, máu đông kết và đã cắt đuôi.

- Ta dừng lại quỳ xuống tạ ơn máu!

- Không thể trả ơn được máu.

- Máu vô giá và bất tử.

- Chúng ta sẽ sinh những đứa con để tạ ơn.

- Khi con cái chúng ta lớn lên có biết được lối rẽ này không?

- Có thể không biết. Và lúc ấy chúng ta sẽ không còn, hoặc đã lú lẫn.

- Vậy viết sẵn hai chữ TỰ DO và dặn người đặt lên mồ.

- Có tiếng sóng và hơi nước mát.

- Mình trút bỏ và cùng xuống tắm gội.

Sóng to và gió lớn đã biến đôi trai gái thành con thuyền lật úp. Cột buồm chao đảo vươn xa cắm vào lòng biển đội con thuyền lơ lửng lên không. Mạn thuyền dãn căng, mở rộng như muốn vỡ. Từng đợt sóng hung dữ chồm lên đáy con thuyền lật úp bám rêu trơn nhẵn nhấp nhô trong ánh nắng. Bọt nước trắng xóa êm ái vỗ từng đợt, từng đợt vào thân thể con thuyền. Họ muốn vỡ ra cho thuyền vững chãi hơn là thuyền và biển còn rộng hơn là biển. Họ muốn thành cá tôm, phù du, san hô, biến hóa thành muôn loài sinh vật biển. Để không kẻ nào có thể đuổi bắt được họ, chia lìa, đầu độc được họ. Mũi thuyền và cả bánh lái lần lượt ngập trong sóng lớn. Cột buồm dựng ngược gắn chặt vào lòng con thuyền trụ vững lắc lư.