Suy nghĩ về thơ ngắn của Mai Văn Phấn (trích)

Nguyễn Thanh Tâm

*”Giai tác bênh vực thi nhân” (Nghiêm Toản)

Hành trình dấn thân và sáng tạo của Mai Văn Phấn đã đi qua miền hậu hiện đại để đến/ về với tinh thần tân cổ điển trong những tập thơ gần đây như “hoa giấu mặt”, “thả”. Những bài thơ ngắn - ba câu (thực tế là tiêu đề cũng là 1 câu trong cấu trúc nghệ thuật trọn vẹn nhất - NTT chú bổ sung), kiệm lời nhưng hàm súc, ý và tình đều được giấu kín trong hình tượng trung tâm. Sự tối giản của hình thức nói lên quá trình lược bỏ/ rũ bỏ những bộn bề ngổn ngang, những rườm rà chật chội, những biện bày rối rắm. Tập trung vào điều quan trọng nhất, tứ thơ chụm gọn, tình thơ cô đọng, ngôn ngữ thơ nhẹ nhàng, thư thái, phảng phất hơi hướng của lời kệ hoặc haiku. Đó là hình thái của sự thức nhận - minh triết về đời sống và nghệ thuật trong ý nghĩa tinh tế và sâu xa nhất.

HOA MẬN TRẮNG

Trời tối

Ghé sát hoa

Đọc nốt trang sách.

***

MONG MANH

Giọt sương nín thở

Treo

Trên vũng nước bẩn.

***

CUỐI THU

Những giọt sương

Dìu nhau

Về trái đất.

***

VÔ TÌNH

Ai nỡ phơi rơm

Lên ngôi mộ đơn sơ

Người nằm đó cả đời lam lũ.

“Đứa con đi hoang trở về” (tên một tác phẩm của A. Gide) sau hành trình nhọc nhằn và hạnh phúc. Dừng bước, cúi xuống, ngồi xuống, nhắm mắt, tĩnh lặng… có lẽ là dạng thái chủ đạo của cái tôi trữ tình trong phần thơ này. Cái tôi đã tìm thấy cho mình sự an nhiên, tĩnh tại, khi nhìn về đời sống. Những bất an, hoài nghi, chất vấn đã lắng lại, hoặc ngủ yên, hoặc được hóa giải. Những mộng mơ, cuồng nhiệt cũng đã được tiết chế. Ngôn ngữ thơ mở vào thế giới của sự minh triết bằng vẻ tinh tế, cô đọng của nó. Đi qua nhiều biến cố, chứng kiến những đổi thay, có lúc bất an và bất lực, nhưng, tình yêu thương và tư tưởng nhân văn cao cả vẫn không hề mất đi. Tư tưởng ấy giờ đây lặng lẽ tỏa hương trong cái nhìn rất sâu vào từng khoảnh khắc của sự sống. Giá trị nhân văn vĩnh hằng gắn với đạo đức, trí tuệ/ trí huệ là phẩm hạnh của thơ tối giản trong ngày về an nhiên, tĩnh lặng của thi sĩ”.

(Trích: "Thơ Việt Nam sau 1975-diện mạo và bản sắc", Nxb. Văn học, 2024)